معرفی گیاه - رز آبشار طلا Lady Banks

رز آبشار طلا Rosa banksiae به خانواده Rosasea تعلق دارد و بومی مرکز و غرب چین است. شاخسار بلند این گیاه که در اوایل الی اواسط فصل بهار غرق در گلهای زرد و نسبتا معطر می شود موجب توجه علاقه مندان دنیای گلها و گیاهان به این گیاه زیبا شده است. رز آبشار طلا گیاهی چند ساله ، درختچه ای است که ساقه های آن تا حدود 6 متر می توانند رشد کنند و با وجودیکه یکی از انواع رزها است اما شاخسار آن بر خلاف اکثر گیاهان رز بدون تیغ و خار است.

البته گاهی در برخی انواع خارهایی کوچک بر روی ساقه های قدیمی ممکن است شکل گیرد. در مناطقی که شرایط آب و هوایی مناسب است این گیاه همیشه سبز است و در طی زمستان نیز برگهای خود را حفظ می کند . برگها از نوع مرکب هستند و محور اصلی برگ 6 - 4 سانتیمتر طول دارد که از 3 الی 7 عدد برگچه تشکیل شده است. گلها 2.5 -1.5 سانتیمتر طول دارند که معمولا زرد رنگ هستند البته انواعی با گلهایی سفید - زرد رنگ نیز وجود دارد. گلها در دسته های چندتایی شکوفا و به تعداد زیاد بر روی ساقه های اویخته شکوفا می شوند و به همین دلیل این گیاه را با نام آبشار طلا می خوانند. نام رایج آن در انگلیسی Lady Banks' Rose,Tombstone Roses,Banks' Rose است.

برای خرید رز آبشار طلایی اینجا را ببینید.

توجه : این گیاه دارای  دو واریته مشهور است.

R.banksiae var.banksiae که گلهایی پر گلبرگ و سفید رنگ دارد اما رقم محبوب امروزی که گلهایی زرد رنگ دارد نام آن Rosa banksiae 'Lutea' است از این واریته منشا گرفته است. توجه کنید که دلیل پر گلبرگ بودن گلهای این نمونه تبدیل شدن پرچمها به گلبرگ است بنابراین احتمال اینکه گلهای این نمونه بذر تولید کنند بسیار بسیار اندک است.

Rosa banksiae var normalis که گلهایی با 5 عدد گلبرگ دارد که فرم وحشی و طبیعی این گیاه است

شرایط محیطی و نگهداری:

آبیاری: رزهای جدید را بهتر است به شکل منظم و مرتب آبیاری کرد . ارگ این گیاهان در دو سال اول کاشت به خوبی ابیاری شوند ریشه هایی گسترده و عمیق می یابند و در سالهای بعد نیاز چندانی به ابیاری ندارند . بنابراین در دو سال اول کاشت این گیاهان بهتر است زمانی که سطح خاک نسبتا خشک شد نسبت به آبیاری آنان اقدام کرد. خیس بودن همیشگی خاک و عدم اجازه خشک شدن سطح موجب خفگی ریشه ها و در نتیجه کندی رشد و ریزش برگها و گلها و حتی از بین رفتن گیاه خواهد شد. خشکی کشیدن بخصوص در دو سال اول موجب رشد ضعیف و عدم توسعه مناسب شاخسار گیاه خواهد شد. در مورد گیاهان بالغ فقط زمانی که هوا گرم و خاک خشک شده است کافی است گاه گاهی عمل ابیاری را انجام داد.

نور: به مکانی با افتاب کامل نیاز دارد یعنی وجود حداقل 6 ساعت تابش نور خورشید به رشد و سلامت و گلدهی مناسب این گیاه کمک می کند اگرچه در مکانهای نیمه سایه نیز قابل کشت است یعنی مکانهایی که حدود 4 ساعت افتاب مستقیم دارند اما میزان گلدهی آن کاسته می شود. کاشت ان در مکانهای سایه نیز توصیه نمی شود چون علاوه بر عدم گلدهی در چنین مکانهایی رشد خوب  و قوی نیز نخواهد داشت . اگر در منطقه ای زندگی می کنید که تابستانهای بسیار گرمی دارد بهتر گیاه را در مکانی بکارید که از صبح تا حدود ظهر از افتاب برخوردار باشد اما بعد از آن مکان کاشت سایه داشته باشد . 

دما: گفته می شود که تا 23- در زمستان تحمل می کند اما در این دما اکثر برگهای خود را از دست می دهد و بسیاری از شاخه های جوان نیز خشک می شوند . مطمئن ترین دمای سرد برای این گیاه حدود 12- است که می تواند با حداقل تلفات زمستان را سپری کند. همچنین به دلیل عادت همیشه سبز بودن اگر در زمستان برف سنگین ببارد احتمال شکستگی شاخسار وجود دارد. با گرمای هوا تا حدود 35 درجه مشکلی ندارد اما توجه کنید که هر مقدار هوا گرمتر شود می بایست به ابیاری این گیاه بیشتر توجه کرد و مانع از خشکی کشیدن گیاه شد.

خاک: در مورد خاک سختگیر نیست اما بهتر است خاک زهکش خوبی داشته باشد چون ماندگاری اب و خیس بودن همیشگی اطراف ریشه ها در نهایت موجب خفگی و از بین رفتن ریشه های این گیاه می شود . وجود مواد ارگانیک به رشد بهتر این گیاه کمک می کند بنابراین در زمان کاشت بهتر است خاک محل کاشت با خاک برگ و یا کود بسیار پوسیده دامی مخلوط شود . هر ساله نیز  با شروع فصل رشد می توان با فاصله حدود 15 سانتی از تنه اصلی گیاه لایه ای به ضخامت 10 سانت از خاک برگ و یا کود پوسیده دامی استفاده کرد . این گیاه بخصوص نمونه های بالغ نیازی به کوددهی شیمیایی ندارند اما اگر به مصرف این مواد اصرار دارید می توانید در طی فصل رشد تا اواسط تابستان کودی همانند 20-20-20 را هر ماه با غلظت یک در هزار مصرف کنید . مصرف کود در اواخر تابستان موجب رشد ساقه های جوان می شود که در برابر سرمای زمستانه حساس هستند و امکان دارد که از بین بروند .

تکثیر: این گیاهان از طریق کاشت بذر، جدا سازی پاجوش و یا کاشت قلمه انجام می شود. زمان تهیه قلمه بعد از اتمام فصل گل است در واقع از این گیاه قلمه نیمه چوبی تهیه می شود. از ساقه هایی که حدود 4 میلیمتر ضخامت دارند می تواند قلمه تهیه کرد. برش را نیز از زیر فاصله حدود 6 میلیمتری یک دسته برگ بزنید تا قلمه را از گیاه مادری جدا کنید طول قلمه 15-12 سانتیمتر است و برگهای پایین قلمه را جدا کنید تا کاشتن قلمه ها اسانتر باشد در قسمت بالا نیز قلمه می تواند 5-3 عدد برگچه داشته باشد . پوست دو سانتیمتر از قسمت انتهایی قلمه را می توان با چاقو خراش داد این کار به ریشه زایی بهتر کمک می کند البته توجه کنید که فقط پوست خراشیده و یا برداشته شود و به چوب زیرین اسیب نرسد . کاربرد پودرهای مخصوص ریشه زایی نیز به روند ریشه دار شدن قلمه ها بسیا رکمک می کند . کافی است انتهای قلمه ها در داخل این پودرها فرو برده و آغشته شود و بعد قلمه ها کاشت شوند برای کاشت می توان از مخلوطهای مختلف مثل خاک برگ + شن (منظور ماسه بادی نیست بلکه شن با ذرات حدود 2 میلمیتر است) و یا کوکوپیت + پرلایت استفاده کرد. حداق یک سوم قلمه ها باید در داخل محیط کاشت قرار گیریند .  روی گلدان محتوی قلمه ها می توان پلاستیکی شفاف کشید تا به حفظ رطوبت کمک شود . اگر بر روی پلاستیک چند عدد منفذ ریز وجود داشته باشد علاوه بر حفظ رطوبت به تهویه هوا و جلوگیری از شیوع برخی بیماری های قارچی نیز کمک می شود. گلدان را در مکانی روشن اما به دور از تابش مستقیم نور آفتاب قرار دهید.  ریشه زایی حدود 6-4 هفته طول می کشد.  بعد از این مدت می توان پلاستیک را برداشت . این گیاهان معمولا تولید بذر ندارند زیرا نوع پر گلبرگ آن که طرفدار دارد به دلیل تبدیل شدن اگر اندامهای تولید مثلی همانند پرچمها به گلبرگ اصلا توانایی تولید مثل و تولید بذر ندارند . بذر نمونه هایی کم گلبرگ همانند Rosa banksiae var normalis  همانند سایر رزها کاشته می شود .

هرس: این گیاه اصولا نیازی به هرس ندارد اما برای کنترل ارتفاع گیاه و همچنین تراکم شاخسار می توان بعد از اتمام فصل گل  تا حدودی شاخه های انرا کوتاه و حذف کرد. توجه کنید که  در هر سال هرس بیش از 30٪ از شاخسار گیاه را حذف و از آن جدا نسازید. گلهای این گیاه روی ساقه های قدیمی تولید می شود بنابراین اگر در هرس شدید اصرار کنید میزان گلدهی سال بعد کاسته می شود .

مشکلات: به بیماری و یا آفت خاصی حساسیت ندارد در واقع یکی از انواع گیاهان رز است که نسبت به اکثر بیماری های شایع و متداول گیاهان رز مقاومت قابل توجهی دارد.