معرفی گیاه - ناندینا Nandina

گیاه ناندینا  Nandina domestica به خانواده berberidaceae  و جنس Nandina تعلق دارد و بومی نواحی شرقی قاره آسیا از هیمالیا تا ژاپن است. ناندینا بوته ای همیشه سبز است که حداکثر 2 متر ارتفاع می یابد و 1.5 متر نیز بر روی زمین فضا اشغال می‌کند. شاخه های مستقیم و بدون انشعاب آن از سطح زمین رویش می کنند. برگها که البته گاهی خزانپذیر نیز هستند در واقع نوعی برگ مرکب هستند که محور اصلی 100-50 سانتیمتر طول دارد و بر روی هر محور تعدادی برچه به طول 11-4 سانتیمتر طول و 3-1.5 عزض وجود دارد. برگهای جوان که در بهار در می‌آیند صورتی الی قرمز هستند و سپس سبز رنگ می شوند.

برگهای مسن نیز مجددا و قبل از ریزش قرمز الی ارغوانی رنگ می شوند.البته رنگ برگهای این گیاه با توجه به مکان کاشت و میزان دریافت نور مستقیم آفتاب تا حدودی متغیر است .  گلهای این گیاه سفید رنگ است و در اوایل تابستان به شکل خوشه ظاهر می شوند. میوه ها قرمز رنگ هستند و 10-5 میلیمتر قطر دارند که اواسط پاییز می رسند و در طی زمستان بر روی گیاه باقی مانده و زیبایی خاصی به گیاه می دهند.نام انگلیسی این گیاه  heavenly bamboo, sacred bamboo محبوبترین نام در زبان انگلیسی به معنی بامبوی بهشتی)می‌باشد.

توجه: تمامی قسمتهای این گیاه به دلیل دارا بودن اسید هیدورسیانیک Hydrocyanic سمی است.

شرایط محیطی مورد نیاز

آبیاری: بهتر است که خاک همواره مقداری از رطوبت را داشته باشد و هیچگاه خشک نشود. بنابراین قبل از آبیاری سطح خاک را بررسی کنید زمانی که سطح خاک تا حدودی خشک شده بود گیاه را آبیاری کنید.

دما: این گیاه طیف گسترده ای از دما را از 23- درجه سانتیگراد تا 43 درجه سانتیگراد تحمل می کند. اما بهتر است که در برابر سرمای زمستان از آن محافظت شود تا شاخسار خود را از دست ندهند زیرا اگرچه این گیاه همیشه سبز محسوب می شود اما افت دمای زمستان به زیر12- درجه سانتگیراد برسد برگهای خود را از دست خواهد داد. ساقه ها نیز در 15- درجه سانتیگراد از بین می روند. اما قسمتهای زیرزمینی تا 23- درجه سانتیگراد زنده خواهند ماند. توجه داشته باشید که سرمای ملایم ابتدای زمستان بخصوص اگر این گیاه در معرض تابش نور آفتاب نیز باشد منجر به ظهور رنگ قرمز در اکثر برگهای این گیاه می شود و منظره زیبایی را بوجود می آورد. در طی تابستان و با گرم شدن هوا به آبیاری این گیاه دقت بیشتری کنید. همچنین استفاده از یک لایه مالچ توصیه می شود.(مالچ موادی ارگانیک همانند خاک برگ که به ضخامت 10 سانت بر روی سطح خاک پخش می شوند) این لایه موجب خنک تر ماندن ریشه های گیاه در طی روزهای گرم تابستان خواهد شد.

نور: این گیاه را میتوان در مکانهایی با نور کامل و مستقیم آفتاب تا مکانهای نیمه سایه کاشت کرد. البته برخی از ارقام مکانهای سایه را هم تحمل میکنند اما رشد خوبی نخواهند داشت و  بهترین رشد در مکانی بدست می آید که از صبح تا حدود ظهر آفتاب مستقیم داشته باشد و در بعد از ظهر از سایه برخوردار باشد.

خاک: به خاکی با رطوبت متوسط و میانه و زهکش خوب نیاز دارد. ماندگاری آب در اطراف ریشه های این گیاه منجر به کاهش رشد گیاه و ریزش برگها و در نهایت پوسیدن ساقه های گیاه می شود. قلیایی بودن خاک گاهی منجر به بروز نواحی زرد رنگ در برگها می شود (کلروز برگی). اگر نیاز به جابجایی این گیاه و یا تعویض گلدان آن را دارید در هر زمان از سال به غیر از تابستان میت وانید این کار را انجام دهید. در هنگام جابجایی مراقب ریشه های نرم و آبدار آن باشید تا صدمه نخورند. هنگام کاشت نیز به هیچ عنوان این گیاه را عمیق نکارید. اتفاقا ریشه های بالایی گیاه باید به شکل سطحی در زیر سطح خاک قرار بگیرند و اگر عمیق تر کاشته شوند این گیاه رشد خوبی در آینده نخواهد داشت.اگر قصد کاشتن چند گیاه را در کنار هم دارید بین هر دو گیاه نیز در حدود 1.5 متر فاصله در نظر بگیرید. در مورد کود نیز می توان کوددهی را در بهار و از زمانی که گیاه رشد جدید را نشان داد شروع کرد. از کودهای کامل با فرمول 20-20-20 می توان برای این گیاه هر شش هفته یکبار استفاده کرد. همچنین اگر احتمال قلیایی شدن خاک وجود دارد (زیرا این گیاه به این مسئله حساس است و برگهایش زرد می شوند) می تواند از اواخر زمستان تا اوسط تابستان از کود حاوی سولفات آمونیوم برای این گیاه استفاده کرد تا مانع از قلیایی شدن بیش از اندازه خاک این گیاه شود.

تکثیر: این گیاه را می توان از طریق قلمه تکثیر کرد. قلمه را از ساقه هایی تهیه کنید که هنوز به شکل مستقیم رشد می کنند و خمیده نشده اند. البته این شاخه ها باید در حدی بالغ و سفت شده باشند که وقتی آنها را خم کنیم بشکنند. ساقه هایی که شکسته نمی شوند نابالغ هستند و مناسب قلمه گیری نیستند. ساقه هایی که با فشار شکسته می شوند نیز مناسب نیستند.طول قلمه ها می واند 15-7 سانتیمتر باشد و برش را برای جداسازی قلمه از گیاه مادری از زیر یک گره بزنید(گره ناحیه اتصال برگ به ساقه است) . برگها را در نیمه پایینی و یا دو سوم پایین قلمه حذف کنید اما تعدادی برگ در بالای قلمه باقی بگذارید.  برای کاشت قلمه ها از مخلوط موادی همانند شن + پیت موس+ خاک برگ و یا هر مخلوط دیگری که علاوه بر نگهداشتن رطوبت ، زهکش خوبی نیز دارد می توان استفاده کرد. مرطوب نگهداشتن هوا نیز در طی مدت ریشه زایی بسیار مهم است و علاوه بر غبارپاشی روزانه ، کشیدن پلاستیک بر روی بستر کاشت توصیه می شود. ظرف حاوی قلمه ها را در مکانی روشن اما به دور از نور خورشید قرار دهید. ریشه زایی در حدود 4-3 هفته بعد آغز می شود.  برای کاشت بذر نیز میتوان از بذرهای بالغ که قرمز رنگ شده اند استفاده کرد. هر میوه حاوی دو عدد بذر است. میوه ها را میتوان در آب ولرم برای 24 ساعت قرار داد تا پوسته آنها نرم شود و بتوان آنها را جدا کرد. برای کاشت نیز میتوان از مخلوط خاک برگ + کوکوپیت(و یا هر مخلوط سبک دیگر)  استفاده کرد. عمق کاشت بذرها در حدود 7 سانت است . سطح گلدان را با پلاستیک بپوشانید و گلدان را در مکانی روشن با نور ملایم مستقیم آفتاب قرار دهید دمای مناسب برای جوانه زنی بذرها 20 درجه سانتیگراد است. جوانه زنی بذرها حدود 60 روز طول میکشد. در طی این مدت مراقب عدم خشک شدن بستر کاشت باشید و بعد از جوانه زنی می توان پوشش پلاستیک را از روی سطح گلدانها برداشت.جدا کردن پاجوشها و به بیان دیگر تقسیم بوته روش دیگر تکثیر این گیاه است که میتوان آنرا بخصوص نمونه هایی است که بعد از گذشت چند سال بسیار انبوه شده اند بکاربرد. در اوایل فصل بهار با ملایمت خاک پای بوته را تا حدی کنار بزنید تا به مکان اتصال پاجوش به گیاه مادری برسید. این قسمت را با کمک وسیله ای تیز از گیاه مادری جدا کنید. خاک را دو مرتبه سر جای اولیه برگردانید و پاجوش را در مکانی که مورد نظرتان است بکارید.

هرس: به هرس منظم نیازی ندارد و فقط گاهی به منظور جلوگیری از انبوه شدن بیش از حد گیاه و یا شکل دهی به آن و همچنین قطع شاخه های آسیب دیده ، هرس سبکی لازم می شود. اگر به گیاهی برخورد کردید که مدتها هرس در مورد آن انجام نشده است و شاخسار بسیار انبوه شده است می توانید در حدود یک سوم کل حجم شاخسار را از گیاه جدا کنید اما این کار را به شکل متوالی و در مدت سه سال انجام دهید. بهترین زمان هرس این گیاه نیز در اواخر زمستان است.هرس در بهار می تواند موجب کم شدن گلها و میوه های این گیاه شود. اما اگر نیازی به تشکیل میوه این گیاه ندارید در فصل بهار نیز می توانید اقدام به هرس آن نمایید. در مورد گیاهانی که به خوبی هرس می شوند می توان حدود یک چهارم کل شاخسار را در یک مقطع زمانی در اوایل بهار از بوته جدا کرد و آنان را از سطح خاک قطع کرد.

آفات و بیماری:این گیاه چندان به آفات و بیماریها حساس نیست اما گاهی احتمال فعالیت شته، شپشکهای گیاهی و کنه تارعنکبوتی بر روی این گیاه وجود دارد.  آنتراکنوز یکی از بیماریهای قارچی است که به شکل لکه هایی قهوه ای رنگ با حاشیه های زرد رنگ بر روی برگها نمایان می شود برگهای آلوده باید کنده شوند و استفاده از قارچکشها نیز موثر میباشد.