معرفی گیاه - برگ نو Privet

برگ نو Ligustrum به جنس Ligustrum و خانواده Oleaceae تعلق دارد و بومی اروپا ، شمال قاره آفریقا، آسیا و استرالیا است. در جنس برگ نو در حدود 50 گونه گیاهی شناسایی شده اند که درختانی با قامت کوتاه الی متوسط و یا بوته ای شکل هستند که برخی از آنان همیشه سبز و برخی خزانپذیر می باشند. حاشیه برگهای این گیاهان صاف است و اکثر آنها گلهایی سفید رنگ با بویی نه چندان دلپذیر دارند و میوه هایی به رنگ بنفش تیره و یا سیاه رنگ تولید می کنند.اکثر این گیاهان به عنوان پرچین و در حاشیه سازی مورد استفاده قرار میگیرند بخصوص اینکه از هرس پذیری بسیار خوبی برخوردار هستند و هر ساله می‌توان آنها را هرس کرد تا شکلی یکنواخت و منظم داشته باشند.

معرفی برخی از معروفترین گونه های گیاه برگ نو

L.vulgare با نام انگلیسی Wild privet,common privet,European privet شناخته میشود و گیاهی نیمه همیشه سبز-خزانپذیر است یعنی از دست دادن یا حفظ برگهای این گیاه بستگی به دمای محیط دارد در مکانهای سرد برگهایش را از دست می دهد اما در مناطق گرمتر گیاهی همیشه سبز است. رشد نسبتا سریعی دارد و حدود 3 متر ارتفاع می یابد و در بهار و تابستان گلهایی سفید رنگ با عطری نه چندان خوشایند  تولید می کند. برگها 2.5 الی 6 سانتیمتر طول دارند و حاشیه برگها صاف است . گلها نیز 2.5 الی 7 سانتیمتر طول دارند .میوه ها سیاه رنگ هستند. این گیاه در محیط ما گاهی با نام ترون نیز معرفی می شود.

L.ovalifolium با نام انگلیسی Oval-leaved privet california privet و گاهی Japanese privet شناخته می شود (زیرا بومی کشور ژاپن است ) البته گونه ای اصلی که این نام را دارد در قسمت زیر معرفی شده است . این گیاه  نیمه همیشه سبز به ارتفاع بیش از 3 متر و  با گلهایی سفید  که به نظر برخی بوی چندان خوشایندی نیز ندارند. حاشیه برگها صاف است و نمونه های ابلق بسیار زیبایی نیز دارد این گیاه امروزه به شکل گسترده در حاشیه و پرچین سازی مورد استفاده قرار میگیرد.

L.japonicum با نام انگلیسی برگ نوی ژاپنی Lapanese privet و یا wax-leaf privet شناخه می شود که حدود 5-2 متر رشد می کند همیشه سبز است برگها 10-5 سانتیمتر طول و 5-2 سانتیمتر عرض با حاشیه ای صاف دارند و گلهایی سفید رنگ و میوه هایی بنفش تیره و یا سیاه رنگ دارد. این گونه جز گیاهانی است که در فضای سبز مورد استفاده قرار میگیرد و برخی از ارقام این گیاه برگهایی ابلق دارند  و بسیار زیبا هستند. برخی از ارقام این گیاه به شکل درختچه ای با چند ساقه اصلی و برخی دیگر به شکل بوته هایی کوتاه قامت رشد می کنند.

L.lucidum در انگلیسی با نام Chinese privet,glossy privet,broud-leaf privet شناخته می شود که می تواند حدود 10 متر نیز رشد کند و همیشه سبز است برگها 17-6 سانتیمتر طول و 8-3 سانیتمتر عرض دارند. گلهای این گیاه سفید رنگ است و از جمله گونه های برگ نو است که در فضای سبز مورد توجه قرار گرفته است بخصوص اینکه برخی از ارقام ابلق آن محبوبیت خاصی نیز دارند.

L.microcarpum (مترادف با L.sinense)که در موطن خود می تواند تا حدود 7 متر رشد کند برگها 8-3.5 سانتیمتر طول و 3-1.5 سانتیمتر عرض دارند با گلهایی سفید رنگ و طول محور گل 10-7 سانتیمتر است و میوه ها سیاه رنگ هستند . برخی از نمونه های ابلق این گیاه نیز بسیار مورد توجه قرار گرفته اند.

نیازهای محیطی

آبیاری: گیاهان برگ نو تا حدود قابل قبولی به خشکی خاک مقاوم هستند البته گیاهان جوان را تا زمان استقرار در مکان کاشت باید به خوبی و با فواصل منظم آبیاری کرد تا بتوانند سیستم ریشه ‌ای خود را در خاک بگسترانند. آبیاری بیش از اندازه این گیاه از جمله عوامل پوسیدگی طوقه و ریشه های این گیاه و پژمردگی برگسار آن و در نهایت از بین رفتن آن می باشد. به همین دلیل باید زمانی به این گیاه آب داد که سطح خاک تا حدودی خشک شده باشد. حتی گیاهان بالغ را زمانی می توان آب داد که سطح خاک کاملا خشک شده است.

دما: از نظر تحمل سرما این گونه ها تا حدودی با هم تفاوت دارند مثلا گونه  L.lucidum تا حدود 12- درجه سانتیگراد، گونه هایL.obtusifolium و Ligustrum amurens تا حدود 37- درجه سانتیگراد، گونه های  L.vulgare  و Ligustrum ovalifolium تا حدود 29- درجه سانتیگراد و گونه های Ligustrum japonicum و Ligustrum sinens تا 15- درجه سانتیگراد دوام می آورد. این گیاهان به طور کل گرمای تابستانی را به خوبی تحمل می کنند البته به شرطی که در روزهای گرم تابستانی به آبیاری آنان بیشتر دقت شود و زمانی که سطح خاک تقریبا خشک شد نسبت به آبیاری آنان اقدام کرد. همچنین در مناطق که تابستانهای بسیار گرم دارند اگر بتوان این گیاهان را در مکانی کاشت که در بعد از ظهر از مقداری سایه برخوردار باشند به رشد آنان کمک می شود. از طرفی با پخش کردن لایه ای مالچ (مواد ارگانیک همانند خاک برگ) به ضخامت 10-5 سانتیمتر می توان به خنک نگهداشتن ریشه های این گیاه در زیر خاک در طی روزهای بسیار گرم کمک کرد.

نور: گیاهان برگ بو مکانی با نور کامل آفتاب را نیاز دارند تا رشد خوبی داشته باشند البته مکانهای نیمه سایه – نیمه آفتابر را نیز تحمل کرده و با سرعت کمتری  رشد می کنند. همچنین انواعی که برگهای ابلق دارند در مکانهای سایه به رنگ سبز در میآیند در مکانهایی که تابستانهای گرم دارند، نور مستقیم آفتاب در بعد از ظهر می تواند موجب سوختگی برگهای گیاه شود.

خاک: خاک این گیاهان باید به گونه ای باشد که بعد از آبیاری، آب اضافی را در خود نگه ندارد و از خود عبور دهد به بیان دیگر خاکی با زهکش متوسط الی خوب را نیاز دارد. در صورت ماندگاری آب در خاک احتمال پوسیدگی ریشه و طوقه (محل اتصال ساقه ها به ریشه) بسیار افزایش می یابد. بنابراین هنگام آماده سازی مکان کاشت این گیاهان می توان خاک معمولی را با خاک برگ و همچنین مقداری کود بسیار پوسیده دامی مخلوط کرد تا به زهکش مکان کاشت کمک شود. در مورد کوددهی نیز میتوان در طی فصول رشد یعنی بهار  و تابستان دو یا سه مرتبه از کودهایی کامل همانند فرمول 20-20-20 استفاده کرد. توجه کنید که کود دهی بیش از اندازه می تواند موجب آسیب رسی به سیستم ریشه و در نتیجه کوتاهی قامت این گیاهان و حتی از بین رفتن آنان شود. از دادن کود به گیاهی که خاکی خشک دارد صرف نظر کنید و همیشه ابتدا گیاهان را آبیاری کنید و سپس محلول کودی را بکار برید.

تکثیر : این گیاهان را میتوان با استفاده از کاشت بذر و همچین قلمه تکثیر کرد. اگر میوه های تازه گیاه را در پاییز جمع کرده و قبل از اینکه پوشش آنها خشک شوند آنها را بکاریم میزان جوانه زنی نسبتا مناسب و بالا است و در چنین شرایطی بذرهای این گیاه نیاز به تیمار خاصی قبل از کاشت ندارند . اما اگر پوشش میوه ها خشک شوند قبل از کاشت بذرها می بایست ابتدا میوه را در آب خیس کرد تا پوشش آنها نرم شوند سپس این پوشش را برداشت و بعد بذرها را کاشت. بذرها را در عمق 3-2 سانیتمتری و در مکانی بکارید که حدود 6 ساعت نور مستقیم آفتاب دارشته باشد. دمای مناسب جوانه زنی بذرها 10 الی 25 درجه سانتیگراد است. قلمه ها را می توان از چوب نرم(چوب سبز ) این گیاه در طی بهار به طول حدود 10 سانتیمتر و یا قلمه های نیمه چوبی در تابستان و یا قلمه های چوبی در طی پاییز به طول 30-20 سانتیمتر  تهیه کرد. البته این ارقام نسبی است اما توجه داشته باشید که بر روی قلمه حداقل دو گره باید وجود داشته باشد. قلمه های سبز که زمان تهیه آنها در بهار است از نوک ساقه های جدید و جوان گیاه برداشته می شوند. قلمه های نیمه چوبی از ساقه هایی که کمی رسیده تر هستند (این ساقه ها خم می شوند اما در نهایت می شکنند) و قلمه های چوبی از ساقه هایی که به خوبی بالغ و رسیده هستند (این ساقه ها کمتر خم می شوند و با خم کردن زودتر از قلمه های نیمه چوبی می شکنند) تهیه می شوند.توجه کنید که بخصوص برای تهیه قلمه های چوبی که در پاییز تهیه می شوند باید از ساقه هایی استفاده کرد که دارای گل و یا میوه نباشند. قلمه های تهیه شده از ساقه های دارای گل و میوه به میزان کمی ریشه زایی خواهند داشت. به طور کل قلمه های سبز که در بهار تهیه می شوند شانس بیشتری برای ریشه زایی در مقایسه با دو نوع دیگر قلمه (نیمه چوبی و چوبی ) دارند و به منظور افزایش شانس ریشه زایی در قلمه های نیمه چوبی و چوبی انها را به شکل پاشنه دار تهیه می کنند. یعنی در قسمت پایین قلمه ، قسمتی از ساقه مسن تر نیز وجود دارد. یعنی اگر قلمه را از ساقه حاصل از سال جاری که اکنون بالغ و چوبی است تهیه می کنیم بخشی از ساقه سال قبل را نیز در قسمت پایین قلمه در نظر می گیریم و با وجود این قسمت ، قلمه را از گیاه مادری جدا می کنیم.  برش را از زیر گره یعنی ناحیه اتصال برگها به ساقه ها می زنیم و در قلمه هایی که برگ دارند، برگها را از یک دوم قسمت پایینی برگ جدا می کنیم. محیط کاشت قلمه ها را میتوان از پیت موس+ شن و یا پیت موس+ پرلایت به نستبهای مساوی تهیه کرد و حداقل تا یک سوم طول قلمه ها باید آنان را در محیط کاشت قرار داد. همچنین  استفاده از پودرهای (هورمونهای )ریشه زایی  به رشد ریشه های قلمه های چوبی این گیاه کمک می کند. همچنین کشیدن یک لایه پلاستیک شفاف بر روی بستر کاشت قلمه ها و قلمه ها به حفظ رطوبت هوای اطراف قلمه ها و ریشه زایی بهتر آنان کمک می کند که در این رابطه می توان از غبارپاشی روزانه نیز استفاده کرد. دمای مناسب نیز 18 درجه سانتگراد است و در طی مدت ریشه زایی قلمه ها را به دور از نور مستقیم آفتاب اما در مکانی روشن قرار دهید. مدت ریشه زایی قلمه ها 12-5 هفته است.

تصویر فوق: برای حفظ رطوبت در اطراف قلمه ها می توان از روش کشیدن پلاستیک شفاف استفاده کرد که البته بهتر است سطح پلاستیکها با قلمه ها در تماس نباشند.

آفات و بیماری: گیاهان برگ نو گاهی دچار برخی از بیماریها همانند انتراکنوز، گال طوقه، بلایت سرشاخه، لکه برگی های قارچی و باکتریایی، سفیدک پودری و پوسیدگی ریشه می شوند که اکثر این بیماریها در خاکهایی با زهکش نامناسب و ماندگاری آب در خاک و مکانهایی با نور اندک پیش می اید از بیماری ها نیز می توان به شته، معدنچی برگ ، شپشک، تریپس ، شپشک اردآلود ، مگس سفید و کنه های گیاه را نام برد .

هرس: گیاهان برگ نو بسیار هرس پذیر هستند به طوریکه می توان آنها را کوتاه تر از قامتی که به شکل طبیعی رشد می کنند تربیت کرد. این گیاهان را در هر زمان از سال می توان هرس کرد و محدودیتی زمانی برای این کار وجود ندارد. برای عمل هرس نیز می توان با توجه به شکل و فرم اصلی گیاه، شاخه هایی را که بیش از اندازه بلند شده اند و یا خارج از شکل اصلی گیاه رشد کرده اند تا جایی که مورد نیاز است کوتاه کرد. البته سعی کنید برش را در بالای گره ها(نواحی اتصال برگ به ساقه) بزنید.