معرفی گیاه گلدانی - کالانکوئه Kalanchoe

کالانکوئه Kalanchoe به خانواده Crassulaceae  و راسته Saxifragales تعلق دارد . در حدود 125 گونه گیاه کالانکوئه در طبیعت وجود دارند که اکثرا بومی کشور ماداگاسکار هستند که از بین این تعداد گونه گیاه کالانکوئه، تعداد محدودی از آنان به عنوان گیاهانی زینتی مورد استفاده و پرورش قرار می‌گیرند که گروهی از آنان به دلیل برگ‌های زیبا و برخی دیگر به دلیل گلهای رنگین مورد توجه و کاشت و پرورش قرار گرفته‌اند.

اکثر این گیاهان علفی یا بوته ای شکل می‌باشند که حداکثر به ارتفاع حداکثر 1 متر می رسند. نمونه ای که به عنوان گیاهی گلدار و گلدانی به شکل گسترده مورد کشت و کار قرار می گیرد با نام علمی Kalanchoe blossfeldiana  شناخته می شود که گلهایی با رنگهای مختلف با چهار عدد گلبرگ و طول عمر طولانی دارد و طول آن 45-15 سانتیمتر است.  البته ارقام اصلاح نژاد شده ای  نیز از این نمونه وجود دارند که تعداد گلبرگها بیش از چهار عدد است و به اصطلاح پر گلبرگ هستند . فصل اصلی تولید گل در بهار است.

دیگر نمونه های گلدار کالانکوئه K.manginii و K.porphyrocalyx  هستند که مناسب نگهداری در سبدهای آویز نیز می باشند. گلهای این گیاهان نیز تقریبا حالت زنگوله ای شکل دارند.

 نمونه  دیگری که به دلیل زیبایی برگهای گوشتی مورد توجه قرار می گیرند Kalanchoe pinnata   است که با نام بریوفیلوم Bryophyllum  شناخته می شود و طرز تکثیر جالبی نیز دارد زیرا در حاشیه برگهای این گیاهع گیاهچه های کوچکی رشد می کنند که در نهایت از گیاه مادری جدا می شوند و به زمین می افتند و بعد از تماس با خاک ریشه می دهند. در واقع این گیاه به شکل طبیعی تکثیر رویشی انجام می دهد.  به دلیل شکل گیری تعداد زیادی از گیاهان کوچک در حاشیه برگ، بریوفیلوم به گیاه مادر هزاران Mother of thousand ، گیاه برگ‌زا و اشک تمساح نیز معروف است.

آبیاری: آبیاری منظمی نیاز دارد و بهتر است که بین هر دو نوبت آبیاری اجازه دهیم که سطح خاک خشک شود و سپس گیاه را آبیاری کنیم . بنابراین آبیاری هفته ای یک مربته برای این گیاه کافی است. در طی زمستان باید آبیاری را کاهش داد و تا حدی گیاه را آب داد که فقط خاک به شکل کامل خشک نشود. آبیاری کم و یا زیاد این گیاه از جمله دلایل اصلی از بین رفتن آنان می باشند. آبیاری زیاد موجب پوسیدگی ریشه گیاه و لهیدگی و ریزش برگهای آن و آبیاری اندک نیز موجب خشک شدن و چروکیده شدن برگها و ریزش آنان و در نهایت از بین رفتن گیاه خواهد شد.

نور: این گیاهان مکانی پر نور و روشن را ترجیح می دهند و هر مقدار که دمای میحط بالاتر رود نیز نور بیشتری را نیاز دارند. این گیاه روز کوتاه است و به باین دیگر در اواخر زمستان و اوایل بهار که طول روزها هنوز کوتاه هستند به گل می نشیند. نور کم محیط در فصول رشد موجب بلند و باریک شدن ساقه ها، کم رنگ شدن برگسار و همچنین ریزش گل می شود. نور شدید نیز می تواند موجب سوختن برگهای گیاه شود.

دما: محیط گرم را ترجیح می دهند و دما نباید به زیر 13 درجه سانتیگراد نزول کند. این گیاه به وزش باد بخصوص بادهای سرد نیز حساس است و آنرا در معرض وزش باد کولر قرار ندهید. دمای 30-15 درجه سانتیگراد برای رشد این گیاه مناسب است اما گیاه در دمای حدود 21 درجه سانتیگراد بهترین رشد را خواهد داشت. همچینن  دمای بیش از 25 درجه در زمان شکل گیری جوانه های گل موجب تاخیر در رشد جوانه ها خواهد شد.

خاک:  این گیاه به خاکی سبک با زهکش مناسب نیاز دارد بخصوص اینکه به پوسیدگر ریشه ناشی از مرطوب باقی ماندن بستر کاشت حساس است . بکارگیری 60٪ پیت +40٪ پرلایت و یا هر مخلوط دیگری که سبک باشد و آب را در خود نگه ندارد ، محیط خوبی را برای رشد آن فراهم می کند. کمبود مواد غذایی موجب کاهش رشد گیاه، ریز شدن و پریدگی رنگ برگسار و عدم شکل گیری و یا ریزش غنچه های گل می شود. در طی تابستان هر ماه یکبار با کود مایع مخصوص گیاهان آپارتمانی، گیاه را تغذیه کنید. زمان تعویض گلدان بعد از فصل گلدهی است و این گیاه در گلدانهای سفالی بهتر از گلدانهای پلاستیکی رشد می کند.

تکثیر: برخی از نمونه ها همانند K.pinnata و K.beharensis توسط گیاهچه های موجود در حاشیه برگ تکثیر می شوند اما نمونه های گلدار همانند K.blossfeldiana از طریق بذر، قلمه برگ و یا قلمه نوک ساقه تکثیر می شوند. بذر این گیاهان را می‌توان کاشت و از کاشت بذر تا بدست آمدن گیاهی گلدار 10-9 ماه طول خواهد کشید. بذرها را در بستری سبک همانند یک قسمت پیت + یک قسمت شن می توان کاشت و دقت کنید که قبل از کاشت بذرها بستر را به خوبی مرطوب کنید. بذرها در دمای 21 درجه سانتیگراد 10 روز طول می کشد تا جوانه بزنند. برای حفظ رطوبت در اطراف بذرها می توانید بر روی سطح بستر کاشت بذرها پلاستیک شفاف بکشید.برای تکثیر از طریق قلمه، قلمه های گیاه از قسمت انتهایی ساقه تهیه می شوند که 7.5-5 سانتیمتر طول دارند.برگهای موجود در قسمت پایین قلمه باید چدا شوند. 3-2 روز زمان لازم است تا شیره اضافی از قلمه ها بیرون بیاید . بعد از گذشت این مدت  برگها از قسمت پایین قلمه جدا می شوند و حدود نیمی از طول قلمه که شامل گره(محل اتصال برگ جدا شده به ساقه) نیز است در داخل بستر کاشت قرار می گیرد. بستر کاشت را می توان از یک قسمت پیت +یک قسمت پرلایت و یا شن تهیه کرد. وجود رطوبت در هوای اطراف گیاه به ریشه زایی آن کمک می کند و دمای 21 درجه سانتیگراد برای ریشه زایی قلمه ها مناسب است و قلمه ها در طی مدت 21-14 روز ریشه خواهند داد. برای تکثیر از طریق قلمه برگ نیز می توان ابتدا قسمت پایین برگ گیاه را برشی کوچک زد تا شیره های اضافه خارج شوند و سپس  برگ را در بستری مرطوب کاشت. برگهای بریوفیلوم یا Kalanchoe pinnata    را می توان بر روی سطح بستر کاشت قرار داد . گیاهچه های موجود در حاشیه برگ بعد از تماس با سطح بستر ، درون آن ریشه می دوانند و گیاه به آسانی تکثیر می شود. اگر چه باید مرطوب باقی بماند اما توجه داشته باشید که رطوبت بیش از اندازه موجب پوسیدگی و از بین رفتن برگ خواهد شد. ریشه زایی قلمه برگ حدود یک ماه طول خواهد کشید. بعد از ریشه زایی و مشاهده رشد جدید می توان گیاه را به مکانی متشکل از یک قسمت پیت موس+ یک قسمت پرلایت یا شن درشت منتقل کرد.

آماده سازی گیاه برای گلدهی در سال بعد

 کالانکوئه گیاهی روز کوتاه است به بیان دیگر در روزهای کوتاه که کمتر از 11 ساعت طول دارند همانند اواخر زمستان و اوایل بهار گل می‌دهد . بعد از اتمام فصل گلدهی در بهار و افزایش طول روز این گیاه رشد رویشی خواهد داشت اما می توان آنرا برای گلدهی سال آینده آماده کرد. بعد از گلدهی بهاری و اتمام گلدهی می بایست ساقه هایی را که گل داده اند را قطع  و یا ساقه های بسیار بلند (ساقه هایی که بیش از 30 سانت طول دارند ) را کوتاه کرد.  سپس می‌توان گلدان گیاه را تعویض و گلدان بزرگتری را استفاده کرد.  بعد از انجام عمل سرزنی آبیاری را تا حدودی می‌توان کاهش داد. زیرا حجم ساقه های گیاه کم شده است و در نتیجه مصرف و نیاز گیاه به آب نیز کاهش می یابد. توجه داشته باشید که اگر این گیاه را در اتاقی که چراغ آن مرتبا بعد از تاریک شدن هوا  روشن و خاموش می شود، جوانه های گل شکل نخواهند گرفت. زیرا این گیاه به طول شب در حدود 16-14 ساعت نیاز دارد تا جوانه های گل شکل گیرد و یکی از دلایل عدم موفقیت در تولید گل این گیاهان در سال دوم ، عدم وجود مدت زمان تاریکی مورد نیاز برای شکل گیری جوانه های گل است. بنابراین گلدان گیاه را در اتاقی قرار دهید که شرایط مورد نیاز از نظر طول مدت نور برای آن فراهم شود. این شرایط معمولا و برای اکثر ارقام گلدار کالانکوئه برای 6 هفته و برای اطمینان بیشتر از تشکیل شدن جوانه های گل در حدود 8 هفته  باید وجود داشته باشد تا جوانه های گل شکل گیرند. توجه داشته باشید که مکانی خنک در این مدت مورد نیاز است و دمای بیش از 25 درجه در طی مدت زمان تشکیل جوانه های گل موجب به تاخیر افتادن شکل گیری جوانه ها خواهد شد. بعد از آنکه جوانه های گل آنقدر بزرگ شدند که بتوانید آنان را مشاهده کنید، دیگر طول روز از اهمیت برخوردار نیست  و می توان گلدان را به هر مکان دیگری منتقل کرد.

هرس:گیاهان کلانکوئه از اواخر زمستان شروع به گلدهی می کنند. فصل اصلی گلدهی در بهار است و گلدهی تا اواخر بهار می تواند ادامه داشته باشد. زمانی که طول روز بلند می شود گلدهی گیاه نیز کاهش می یابد و در نهایت متوقف می شود.  در طی سال می بایست برگهای خشکشده و ساقه هایی که به هر دلیل آسیب دیده اند از گیاه جدا کرد. اما کوتاه کردن و یا سرزنی ساقه ها بعد از اتمام فصل گل انجام می شود. بعد از تمام شدن گل می بایست گلهایی را که خشکیده و قهوه ای هستند را از گیاه جدا کرد. با این کار گیاه را به گلدهی بیشتر تشویق و فصل گلدهی را افزایش می دهیم. همچنین بعد از اتمام فصل گلدهی ، می توان برخی ساقه های مسن گیاه را کوتاه کرد تا تولید ساقه های جوان تحریک شود بدین صورت که ساقه مسن را طوری کوته می‌کنیم که 3-2 جفت برگ روی آن باقی بماند. بعد از چنین هرسی معمولا آبیاری گیاه را نیز باید کمتر کرد زیرا به دلیل کم شدن حجم کل برگسار ، گیاه به آب کمتری نیاز خواهد داشت. زمانی که ساقه های جدید شکل گرفتند می توان میزان آبیاری را بیشتر کرد. همچنین زمانی که عمل هرس و کوتاه سازی شاخه ها را انجام می دهیم بهتر است که زمان کوددهی گیاه ، کود را با نصف غلظت معمول که استفاده می کنیم به کار بریم.

آفات و بیماری: سفیک پودری از جمله بیماری های احتمالی این گیاه است که در طی آن شبکه های سفید رنگ بسیار نرمی که مشاهده آنان سخت نیز است بر روی برگها تشکیل می شود و برگها به تدریج منقوط و زرد می شوند و نقاط مرده و خشکیده بر روی آنان شکل می گیرد. گیاه ممکن است کوتاه قامت بماند و گل شکل نگیرد. ایجاد تهویه مناسب در اطراف گیاه و عدم خیس شدن برگسار از جمله راهکارهای جلوگری از شیوع این بیماری است. شپشک آرد آلود ، شته و حشره سپردار قهوه ای از جمله آفات شایع این گیاه هستند.