معرفی گیاه- بید مشک Egyptian Willow

بید مشک با نام علمی Salix aegyptiaca به خانواده Salicacea  تعلق دارد و بومی ترکیه ایران، عراق، ارمنستان  و افغانستان است. بید مشک درخت یا درختچه ای خزانپذیر به ارتفاع حداکثر حدود 9 متر  است که البته اغلب در حدود 4-2 متر و به شکل درختچه رشد می کند اما در صورت مساعد بودن شرایط محیطی و عدم قطع ساقه‌ها ارتفاع می تواند بیش از 4-2 متر نیز برسد. 

 بید مشک دو پایه است یعنی گلهای نر و ماده از هم جدا هستند و از نظر ظاهری نیز تفاوتهایی بین این دو است . سنبله های نر حدود 3.5 سانتیمتر و سنبله های ماده حدود 10 سانتمیتر طول دارند همچنین برگها در گیاهان ماده کمی بزرگتر از گیاهان نر هستند . از گل آذین نر برای تهیه اسانس استفاده می شود که علاوه بر معطر کردن مواد غذایی ، به دلیل خواص درمانی که دارد، در طب سنتی مورد استفاده قرار گرفته است. گلها بسته به شرایط آب و هوای منطقه از اواسط زمستان الی  اوایل بهار و قبل از رشد کامل برگها بر روی ساقه های گیاه ظاهر می شوند . ساقه ها سبز- خاکستری هستند. اگرچه که این گیاه بومی کشور مصر نیست اما  نام انگلیسی آن Egyptian Willow (بید مصری) است.

شرایط محیطی

آبیاری: بید مشک چندان تحمل خاکهای خشک را ندارد و وجود رطوبت در خاک به رشد و نموی آن کمک می کند به همین دلیل است که به شکل طبیعی این گیاه در مناطقی نزدیک به منابع آب همانند رودخانه ها می رویند. اگرچه در ختان بزرگ و بالغ تا حدودی به وجود برخی دوره های کوتاه مدت خشکی مقاومت نشان می دهند اما رشدی نخواهند کرد و وجود چنین شرایطی می تواند از میزان شاتونها در دوره رشد بعدی بکاهد.

دما: بید مشک در مکانهایی با زمستانهایی که به حدود 23- درجه سانتیگراد می رسد رشد می کند حتی اگر قسمتهای هوایی به دلیل سرمای هوا آسیب ببیند می توان در اوایل بهار شاخه های گیاه را از نزدیکی سطح زمین قطع کرد تا مجدد شروع به رشد کنند. این گیاهان در صورت مساعد بودن شرایط رطوبتی خاک و عدم خشکی کشیدن دمای تابستان را تا حدود 35 تحمل کرده و مشکلی برایشان ایجاد نمی شود.

نور: نیازمند مکانی با نور کامل آفتاب است اما تا حدودی در نیمه سایه – نیمه آفتاب نیز می تواند بروید. در واقع هر مقدار که خاک سنگین تر باشد و رطوبت بیشتری در آب وجود داشته باشد ، وجود نور مستقیم بیشتر به رشد آن کمک خواهد کرد. مکانی کاملا سایه موجب بلند و باریک شدن ساقه ها و عدم شکل گیری شاتونها و یا ریزش زودهنگام انان می شود همچنین در مکان سایه ، شاتونها از عطر چندانی برخوردار نیستند.

خاک: بید مشک در رابطه با خاک سختگیر نیست و می تواند از خاکهای سبک تا خاکهای رسی سنگین رشد کند  اما خاکهای قلیایی را نمی پسندد و در خاکهایی با اسیدیته کمی پایین و همچنین خنثی رشد بهتری دارد. نیاز چندانی به کوددهی ندارد اما پخش کردن خاکپوش همانند کود بسیار پوسیده دامی و یا خاک برگ به ضخامت 10 سانتیمتر می تواند علاوه بر نگهداری رطوبت در سطح خاک که مورد علاقه این گیاه نیز هست به تدریج مقداری مواد غذایی وارد خاک نماید.

تکثیر: در اواخر پاییز می توان از ساقه های یک ساله که به خوبی رشد کرده اند و چوبی شده اند و یا در اواخر بهار الیه اواسط تابستان از ساقه های نیمه چوبی ، قلمه ها را به طول حدود 30 سانیتمتر تهیه کرد و در مخلوط سبک که به خوبی رطوبت را نگه می دارد همانند کوکوپیت+پرلایت و یا خاک برگ +کوکوپیت کشت کرد و در مکانی روشن اما به دور از نور مستقیم افتاب با دمای حداقل 13 درجه قرار داد تا ریشه ها رشد کنند که معمولا ظرف دو هفته این اتفاق می افتد. ریشه زایی قلمه های بید آسان صورت می گیرد و حتی سرشاخه های بید به آسانی در آب ریشه دار می شوند و زمانی که ریشه ها به خوبی رشد کردند  می توان آنان را در گلدان و یا مکان اصلی در باغ و باغچه کشت کرد . استفاده از بذر نیز برای تکثیر این گیاه ذکر شده است البته بذرهای تازه را می بایست در اواخر بهار همان سال که بذرها از روی گیاه جدا می شوند به شکل سطحی کشت کرد . بذرها برای مدت زمان کوتاهی در حد چند روز زنده می مانند و امکان انبار کردن و ذخیره سازی انان وجود ندارد. از محیط کشت سبک و نرم همانند خاک برگ الک شده که بافتی یکنواخت دارد می توان استفاده کرد محیط کاشت را به خوبی مرطوب و خیس کرده و بعد از خروج رطوبت اضافی بذرها بر روی سطح خاک قرار میگیرند و روی آنان پوشیده نمی شود کشیدن یک لایه پلاستیک بر روی سطح گلدان به حفظ رطوبت کمک می کند اگر ابیاری لازم شد از روش اسپری آب بر روی سطح برگ استفاده می شود تا بذرها جابجا نشوند. دمای حدود 21-18 درجه کافی است و جوانه زنی بذرها حدود 3-2 هفته طول می کشد.

هرس: درخت بید مشک هرس پذیری بسیار خوبی دارد به نحوی که هر بهار و یا سال در میان قبل از ظهور برگها می توان آنرا از سطح 30 سانتیمتری زمین آنان را قطع کرد این عمل موجب کنترل اندازه این گیاه و تحریک رشد رویشی و تولید ساقه های بلند کمانی شکل حاوی شاتونهای بسیار در بهار می شود.

آفات و بیماری ها: آفاتی همانند شته و شپشک و بیماری هایی همانند زنگ سفیدک پودری گاهی می توانند مشکلاتی برای این گیاه ایجاد کنند .