اغلب پرورش‌دهندگان خانگی و تجاری گیاه رز در طی فعالیت خود با مشکلاتی که ناشی از فعالیت عوامل بیماریزا است موجه می‌شوند.
پرورش گل رز- بیماریهای قارچی گیاه رز
اغلب پرورش‌دهندگان خانگی و تجاری گیاه رز در طی فعالیت خود با مشکلاتی که ناشی از فعالیت عوامل بیماریزا است موجه می‌شوند. تشخیص به موقع و صحیح بیماری و انتخاب شیوه مناسب برای مبارزه و کنترل آن، کمک شایان توجهی به حفظ سلامت و کیفیت گیاهان رز می‌کند. در این قسمت شایع‌ترین بیماریهای قارچی گیاه رز و علائم مشخصه آنان معرفی شده‌اند.
سفیدک پودریPowdery Mildew
در مراحل اولیه آلودگی، نواحی برجسته تاول مانند که اغلب قرمز رنگ هستند بر روی سطح بالایی برگها ایجاد می‌شود. وجود آلودگی با گذشت زمان منجر به کاهش کیفیت گلها می‌شود. در صورت فعالیت شدید قارچ کپک پودری رشد برگها، کارآیی عمل فتوسنتز و در نتیجه رشد گیاه و ارزش معامله‌ای شاخه‌های بریده گل کاهش می‌یابد.به نظر می‌رسد که از تعداد گلها نیز کاسته می‌شود اما این امر هنوز به شکل قطعی مسجل نشده است. با رشد میسلیومها و کنیدیوفور قارچ، نواحی سفید رنگی بر روی برگها ایجاد می‌شود که با پیشرفت بیماری همانند پودری سفید تمامی سطح برگهای جوان را می‌پوشاند و منجر به در هم پیچیدن و بدشکلی آنان می‌شود .پهنه برگهای بالغ معمولاً به شکل کامل با قارچ پوشانده نمی‌شود و بر روی برگهای مسن‌تر نیز شکلهای دایره‌ای یا نامنظم که ناشی از رشد قارچ است تشکیل می‌شود اما احتمال بدشکل شدن برگهای مسن نسبت به برگهای جوان کمتر است .در صورت مساعد بودن شرایط محیطی جهت رشد قارچ، احتمال ریزش برگهای نابالغ که شدیداً آلوده شده‌اند وجود دارد. سفیدک پودری علاوه بر برگها، ساقه را نیز گرفتار می‌کند و در مراحل اولیه آلودگی، بر روی بافتهای نرم و آبدار ساقه بخصوص در قسمت پایه تیغ‌ها و ناحیه اتصال آنان به ساقه تکثیر می‌شوند و رشد می‌کند . رشد قارچها با بالغ شدن ساقه نیز ادامه می‌یابد. قارچها بر روی برگهای ابتدایی و یا پوشش فلسی جوانه‌ها زمستان را سپری می‌کنند و با فرارسیدن فصل بهار تمامی ساقه‌های برآمده از جوانه‌های آلوده، درگیر این بیماری می‌شوند. قارچ سفیدک پودری به گلها نیز حمله می‌کند و بخصوص می‌تواند به شدت بر روی دمگل، کاسبرگها و نهنج غنچه‌های گل که هنوز شکوفا نشده‌اند رشد کند .
کنترل
اگرچه برخی از ارقام جدید رز در برابر سفیدک پودری از خود مقاومت نشان می‌دهند اما از طرفی نژادهای جدید P.pannosa نیز می‌توانند به این مقاومت غلبه کنند. اصلی‌ترین روش کنترل این قارچ، استفاده از افشانه‌های قارچکش است تا گیاه در برابر این بیماری محافظت شود. از اوایل دهه 1980 قارچکشهای سیستماتیک که خطر کمتری دارند متداول شده است.چگونگی کنترل این بیماری در فضای باز و گلخانه با یکدیگر متفاوت است. بیماری سفیدک پودری در فضای باز در صورت فقدان یا میزان کم بارندگی، دمای مناسب و بالا بودن رطوبت نسبی در طی شب و پایین بودن آن در طی روز شیوع می‌یابد. در چنین شرایطی باید از قارچکشهای حفاظتی استفاده کرد. زمانبدی صحیح کاربرد مجدد قارچکشها، به علت رشد سریع ساقه‌های جوان که به این بیماری حساس هستند، بسیار مهم است. هرس ساقه‌های آلوده در انتهای فصل رشد و از بین بردن این ساقه‌ها در نواحی که آب و هوای بسیار سرد در طی زمستان دارند از زمستانگذرانی این قارچ جلوگیری می‌کند. همچنین جمع‌آوری و از بین بردن برگهای خزان کرده از اطراف بوته‌های رز در انتهای فصل رشد نیز می‌تواند تا حدودی به این امر کمک کند.باقی ماندن دما در سطح بهینه، بالابودن رطوبت نسبی در شب و پایین بودن آن در طی روز به ماندگار شدن سفیدک پودری در گلخانه کمک می‌کند. 6-3 روز بعد از وجود چنین شرایطی می‌توان ظهور سفیدک پودری را پیش‌بینی کرد. تحت چنین شرایطی می‌بایست هر هفت روز یک بار از افشانه قارچکشهای حفاظت کننده استفاده کرد. کاهش رطوبت شبانه، ایجاد جریان هوا یا انجام عمل تهویه و یا انجام هر دو مورد و یا گرمادهی و تهویه به کنترل این بیماری کمک می‌کند.
منابع برگزیده
Bender,C.L. 1982. Pathogenic specialization and heterothallism in Sphaerotheca pannosa var.rosae. Ph.D. thesis.Oregon State University, Corvallis, OR.
Bender, C.L., and Coyier, D.L.1982. Identification of five races of Sphaerotheca pannosa VAR.ROSAE. (Abstr.) Phytopathology 72:983.
Braun, U. 1995. The powdery mildews (Erysiphales) of Europe. Gustav Fischer Verlag, Japan, Germany.
COYIER, d.l. 1961. Biology and control of rose powdery mildew. Ph.D. thesis. University of Wisconsin, Madison.
DimockA.W. Tammen, J., Nicholas,L., and Nelson, P.E. 1987. Powdery mildew of roses. Pages 289-296 in: Roses: A Manual of Greenhouse Rose Production .R.W. Langhans, ed.Roses Inc., Haslett, MI.
Horst, R.K. 2001. Color plate 5A in: Westcott's Plant Disease Handbook, 6th ed.Revised by R.K.Horst.Kluwer Academic Publishers, Boston.
Kunoch,H. 1995. Host-parasite specificity in powdery mildews. Pages 239-250 in: Pathogenesis and Host Spesificity in Plant Diseases. Histopathology, Biochemistry, Genetics, and Molecular Bases, Vol.2, Eukaryotes.K.Kohmoto, U.S.Singh, and R.P.Singh, eds.Pergamon Press (Elsevier), Oxford
Linde, M., and Shishkoff,N. 2003. Fungi: Powdery mildew. Pages 158-165 in: Encyclopedia of Roses Science, Vol, 1, A. Roberts, T.Debener, and S.Gudin, eds.Academic Press (Elsevier), Oxford.
Pady, S.M. 1972. Spore release in powdery mildews. Phytopathology 62:1099-1100.
Perera, R.G., and Wheeler, B.E.J. 1975. Effect of water droplets on the development of Sphaerotheca pannosa on rose leaves. Trans. Br. Mycol. Soc.64:313-319
Salmon, E.S. 1900. A monograph of the Erysiphaceae.Mem.Torrey Bot.Club 9.
Wheeler, B.E.J. 1978.Powdery mildews of ornamentals. Pages 411-445 in: The Powdery Mildews.D.M.Spencer, ed.Academic Press, London.
Woronichine, N. 1914. Quelques remarques sur le champignon du Blanc de pecher. Bull.Soc.Mycol.Fr.30:391-401
لکه سیاهBlack Spot
در طی این بیماری، لکه‌های سیاه رنگی بر روی سطح بالایی برگ تشکیل می‌شوند که ابتدا دایره شکل و به قطر 12-2 میلیمتر هستند. سپس به صورت نامنظم به یکدیگر متصل می‌شوند و نواحی شعاعی، پر مانند و الیافی که حاصل از رشد رشته‌های میسلیومی در زیر کوتیکول برگ است، در حاشیه آنان تشکیل می‌شود و گاهی بین بافت سالم برگ و حاشیه لکه‌ها مرزبندی مشخصی وجود ندارد . نواحی اطراف لکه‌های سیاه، زرد رنگ می‌شود و گاهی تمامی پهنه برگ قبل از فرارسیدن زمان خزان، زرد می‌شود. قارچ عامل بیماری در زخمها مستقر می‌شود و ایجاد نواحی زرد رنگ اطراف زخم به دلیل سوخت و ساز ناشی از فعالیت این قارچ است که نشان‌دهنده سطح بالایی از فعالیتهای متابولیکی است که در اثر آن موادی همانند فنولیک‌ها، ارتو دی‌هیدروکسی فنول‌ها و آمینو اسیدها جمع می‌شود و در این مقطع زمانی آنزیمها نیز فعالیت شدیدی دارند. لکه‌ها به آرامی بزرگ می‌شوند و قطر آنان در طی چندین هفته به 12 میلیمتر می‌رسد.در ارقام مقاوم یا تحت شرایط محیطی که برای فعالیت عامل بیماریزا مساعد نیست، فقط لکه‌های کوچک شکل می‌گیرند و زرد شدن و خزان کردن برگها نیز روی نمی‌دهد. علت زردی و خزان برگها تولید اتیلن عنوان شده است. برگهایی که لکه‌های سیاه رنگی دارند اتیلن زیادی تولید می‌کنند که میزان آن همزمان با زرد شدن برگها کاهش می‌یابد و با قهوه‌ای شدن برگها متوقف می‌شود. برگهای آلوده در مقایسه با برگهای سالم اکسین کمتری نیز تولید می‌کنند.زخمها به ندرت منجر به شکستن شاخه‌ها می‌شوند اما عامل بیماریزا در این زخمها زمستان را سپری می‌کند. بر در واقع میزان اکسین که وجود آن از جمله موانع ریزش برگها است در اثر فعالیت عامل بیماری لکه سیاه کاهش و در نتیجه ریزش برگها افزایش می‌یابد.در ارقام حساس رز، لکه‌های سیاه علاوه بر پهنه برگ، بر روی چوب نابالغ ساقه‌های یکساله به صورت لکه‌های بنفش- قرمز رنگ که از سطح چوب برآمده هستند تشکیل می‌شود .روی دمبرگ و گوشواره‌ها نیز ممکن است لکه‌هایی شبیه آنچه که بر روی برگها وجود دارد اما نه به آن وضوح تشکیل شود. لکه‌ها بعد از مدتی سیاه و تاول مانند می‌شوند و در آنان اسروولی تشکیل می‌شود اما حاشیه‌های رشته مانند که در مورد لکه‌های سیاه موجود بر روی برگها وجود دارد در لکه‌های سیاه ساقه‌ها بوجود نمی‌آید. لکه‌ها به دور دمبرگ حلقه تشکیل می‌دهند اما باعث جدا شدن و ریزش برگها نمی‌شوند. دمگل، گل‌آذین، میوه و کاسبرگها نیز ممکن است علائم مشابهی را نشان دهند. بر روی گلبرگها گاهی لکه‌های کوچک قرمز رنگی بوجود می‌آید که منجر به بدشکلی گلبرگها می‌شود.
کنترل
برگسار گیاهان نباید با آب خیس شوند و اگر به دلایلی انجام این کار لازم بود باید روزی آفتابی را که دما در طی روز افزایش می‌یابد انتخاب کرد. در آب و هوای مرطوب و تاریک نباید گیاهان را بیش از اندازه آبیاری کرد. در مورد رزهایی که در فضای باز کاشته شده‌اند باید از آبیاری بارانی خودداری شود و یا در ابتدای روز این کار را انجام داد تا قبل از تمام شدن روز برگسار گیاه خشک شوند.برگهای خزان کرده و هرس شاخه‌های زخمی که مکانی برای پنهان شدن عامل این بیماری هستند ینابراین جمع‌آوری آنان توصیه می‌شود. تراکم بالای کاشت از چرخش مناسب هوا در لابه‌لای شاخسار گیاه جلوگیری می‌کند بنابراین تراکم مناسب گیاهان را باید رعایت کرد. زمانی که شرایط محیط برای شیوع بیماری مساعد است، استفاده از قارچکشهای محافظتی پیشنهاد می‌شود. در ایالات متحده آمریکا در محل شکستن جوانه رزهای فضای سبز از افشانه‌های قارچکش استفاده می‌شود و تا زمان ظاهر شدن برگها هر دوماه یکبار این عمل ادامه می‌یابد و بعد از آن نیز هر هفت روز یک بار از این افشانه‌ها استفاده می‌شود. کنترل مناسب این بیماری با بکارگیری افشانه قارچکشها به همراه مواد مرطوب‌کننده در هر 14 روز یک بار امکان‌پذیر است.
منابع برگزیده
Aronescu,A. 1934. Diplocarpon rosae:From spore germination to haustorium formation.Bull.Torrey Bot.Club 61:291-329
Baker,K.F., And Dimoch,A.W.1987.Black spot.Pages 297-309 in: Roses :A Manual of Greenhouse Rose Production.R.W.Langhans,ed.Roses Inc., Haslett,MI.
Bhaskaran,R.,Purushothaman,D., And Ranganathan,K.1974.Physiological changes in rose leave infected by Diplocarpon rosae. Phytopathol.Z.79:231-236
Bolton,A.T., and Svejda,F.J. 1979. A new race of Diplocarpon rosae capable of causing severe black spot on Rosa rugosa hybrids. Can. Plant Dis.Surv.59:38-40
Castledine,P., and Roberts,A.V. 1981. Cuticular resistance to Diplocarpon rosae blackspot fungus disease of roses. Trans. Br. Mycol.Soc. 77:665-666
Cook.R.T.A. 1981. Overwintering of Diplocarpon rosae at Wisley. England. Trans. Br. Mycol.Soc. 77:549-556.
Debener,T., Drewes-Alvarez,R., and Rockstroh,K. 1998. Identification of five physiological races of blackspot (Diplocarpon rosae Wolf) on roses. Plant Breed. 117:267-270
زنگRust
عامل بیماری زنگ ابتدا بر روی برگها و سپس دیگر قسمتهای گیاه، جوشهای چرکی ایجاد می‌کند که اغلب محدود به سطح زیرین برگها می‌شوند. در اوایل بهار احتمال عدم مشاهده و پنهان ماندن اسپورها وجود دارد. با توسعه و رشد جوش‌ها، آنها به شکل نقاط نارنجی و قهوه‌ای در سطح بالایی برگها قابل مشاهده می‌شوند . ساقه‌های جوان و کاسبرگها نیز ممکن است علائم آلودگی را نشان دهند و در نهایت شکل نامناسبی پیدا کنند. حساسیت ارقام مختلف رز در برابر اینبیماری بسیار متنوع است. در برخی ارقام ممکن است برگها با جوشهای فراوان چرکی پوشانده شود اما برگها به گیاه متصل باقی بمانند در حالیکه در رقم دیگری از رز که به این بیماری حساس است، شکل‌گیری جوش‌ها بر روی برگچه‌ها منجر به ریزش آن شود.
کنترل
جمع‌آوری برگهای آلوده در طی فصل و تمامی برگهای برجای مانده در طی زمستان یا بهار، قبل از رویش برگهای جدید، به کاهش سطح آلودگی کمک و از ظهور زودهنگام بیماری جلوگیری می‌کند. هرس بهاره شاخه‌های قدیمی منجر به حذف قسمتهایی می‌شود که عامل این بیماری را در خود نگه داشته‌اند. برای ایجاد آلودگی وجود رطوبت آزاد ضروری است بنابراین هر عملی که منجر به کاهش انجام عمل میعان در گلخانه ها شود به جلوگیری از شیوعاین بیماری کمک می‌کند. در صورت مساعد بودن شرایط برای شیوع زنگ، می‌بایست هر 7 روز یکبار از افشانه قارچکشهای محافظت کننده استفاده کرد.
منابع برگزیده
Anthony,V.M., Shattock,R.C., and Williamson, B. 1985. Interaction of red raspberry cultivars with isolates of Phragmidium rubi-idaei. Plant Pathol. 34:521-527
Bhatti,M.H.R., and Shattoch,R.C. 1980. Axenic culture of Phragmidium mucronatum. Trance. Br. Mycol. Soc. 74:595-600
Horst,R.K. 2001. Phragmidium. Pages 430-432 in: Westcott's Plant Disease Handbook,6th ed. Revised by R.K.Horst. Kluwer Academic Publishers, Boston.
Howden,J.C.W., and Jacobs,L. 1973. Report on the rust work at Bath. Rose Annu. (R.Natl.Rose Soc.) 1973:113-119
Ingold,C.T., Davey,R.A., and Wakely,G. 1981. The teliospore pedical of Phragmidium mucronatum. Trans. Br. Mycol. Soc. 77:439-442
پژمردگی ورتیسلیومVerticillium Wilt
پژمردن برگها و نوک شاخه‌های جوان و زردی برگهای موجود در قسمت پایین گیاه از جمله علائم اولیه این بیماری است. بعد از گذشت چند روز، پژمردگی دائمی روی می‌دهد و عموم برگها زرد در نهایت قهوه‌ای و چروکیده می‌شوند و می‌میرند. برگها از قسمت بالای شاخه شروع به ریزش می‌کنند و شاخه‌هایی که در یک فصل علائم این بیماری را نشان می دهند. ممکن است در فصل بعد، به رشد عادی خود ادامه دهند یا آنکه دچار سرخشکیدگی شوند. سرخشکیدگی از نوک شاخه‌ها شروع می‌شود و به سمت پایین ساقه پیش می رود و معمولاً در طول ساقه‌ها نیز زخمهای نکروزه و یا رگه‌های ارغوانی-سیاه پدیدار می‌شود. سرخشکیدگی پیش رونده می‌تواند منجر به مرگ تمامی گیاه شود. در دیگر میزبانهای این قارچ، تغییر رنگ آوندها شایع است اما چنین مسئله‌ای در رزها مشاهده نمی‌شود. همچنین احتمال دارد که پژمردگی ورتیسلیوم با بیماری ویروسی پژمردگی رز اشتباه گرفته شود. استرس کم‌آبی همانند خشکی کشیدن گیاه در اواسط یا اواخر تابستان منجر به ظهور علائم پژمردگی ورتیسلیوم می‌شود. در برخی موارد ممکن است برگها در طی روز پژمرده شوند و شب هنگام بهبود یابند. ظهور علائم بیماری در مورد رزهایی که در مزرعه پرورش می‌یابند محدود به بهار و زمستان است زیرا عامل بیماریزا برای فعالیت به دمای پایین نیاز دارد. با توجه به اینکه در فضای گلخانه تغییرات دمایی به میزان کمتری ایجاد می‌شود بنابراین در چنین مکانی عامل بیماریزا می‌تواند در تمامی مدت کشت و کار فعال باشد. در مقایسه با نمونه رزهایی که در فضای باز پرورش می‌یابند، بافتهای گیاهی رزهای گلخانه‌ای آبدارتر و به بیماری ورتیسیلیوم حساس‌تر هستند. وقتی شرایط رشد برای محصول مناسب است، با وجود حضور عامل قارچ در بافتهای گیاه، ممکن است علائمی ظاهر نشود. گیاهان آلوده اما بدون نشانه از فروشندگان خریداری می‌شوند و بعد از کاشت و شروع رشد و نمو، علائم را نشان می‌دهند.
کنترل
این قارچ خاکزی است و اغلب در خاک گسترش می‌یابد. بنابراین خاک مورد استفاده برای مزارع پرورش رز یا بستر گلخانه‌ها باید قبل از کاشت گیاهان، ضدعفونی شوند. میزان حساسیت پایه‌هایی که برای گیاه رز استفاده می‌شوند در برابر پژمردگی ورتیسلیوم بسیار متفاوت است. عامل بیماری توسط جوانه‌هایی که در عمل پیوند استفاده می‌شوند نیز به میزان اندکی انتقال می‌یابد. از بین بردن این بیماری زمانی که در گلخانه شیوع می‌یابد بسیار مشکل است. بنابراین جلوگیری و پیشگیری نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کند. مالچ و بکارگیری تراشه‌های چوب عامل این بیماری را در رزهای مبتلا از بین نمی‌برد و این قارچ حتی بیش از 18 ماه در مالچ کمپوست زنده می‌ماند. بنابراین هنگام بکارگیری مالچ می‌بایست بسیار احتیاط کرد و فقط باید از مالچ درختان و مخروط‌داران که عاری از عامل این بیماری هستند استفاده کرد.
منابع برگزیده
Hammet,K.R.W. 1971. Sympton differences between rose wilt virus and Verticillium wilt of roses. Plant Dis. Rep. 55:916-920
Horst,R.K. 2001. Verticillium. Pages 528-530 in: Westcott's Plant Disease Handbook,6th ed. Revised by R.K.Horst.Kluwer Academic Publishers,Boston.
Nelson,P.E., and Nicholas,L.P. 1987. Root and stem diseases. Pages 335-342 in: Roses: A Manual of Greenhouse Rose Production. R.W.Langhans,ed. Roses Inc., Haslett, MI
سفیدک دروغینDowny Mildew
علائم سفیدک دروغین بر روی برگها، ساقه، دمگل، کاسه و گلبرگها ظاهر می‌شود و آلودگی اکثراً محدود به نواحی جوان و انتهایی گیاه است. بر اثر فعالیت عامل این بیماری، بر روی برگها لکه‌های نامنظم به رنگ قرمز مایل به ارغوانی تا قهوه‌ای تیره شکل می‌گیرد و برگچه‌ها ممکن است زرد شوند و نواحی سبز رنگ به قطر یک سانتیمتر در میان منطقه زرد رنگ شکل گیرد. علائم برگی ممکن است شبیه علائم ایجاد شده توسط کاربرد بیش از اندازه و سمیت سموم آفت‌کش باشد . با شدت یافتن بیماری احتمال دارد که تعداد زیادی از برگها ریزش کنند. . بر اثر این بیماری لکه‌های ارغوانی تا سیاه رنگی به قطر 2 سانتیمتر یا بیشتر بر روی ساقه و دمگل ظاهر می‌شود. چنین لکه‌هایی بر روی کاسه نیز بوجود می‌آید و نواحی انتهایی کاسه می‌خشکد و ساقه‌های آلوده نیز ممکن است از بین بروند.سفیدک دروغین به دلیل تولید اسپورهای خاکستری رنگی که اکثراً در سطح زیرین برگها ایجاد می‌کنند از سفیدک پودری متمایز می‌شود. کپک پودری سطحی است و میسلیومهای سطحی سفید رنگ و اسپورهای آن بر روی هر دو سطح برگ دیده می‌شوند. سفیدک دروغین منجر به ریزش قابل توجه برگ می‌شود اما ریزش برگ در بیماری کپک پودری انجام نمی‌گیرد و زمانیکه آلودگی در دراز مدت وجود داشته باشد منجر به مرگ بافتها می‌شود.
کنترل
انجام عمل تهویه و هوادهی به منظور کاهش میزان رطوبت و افزایش دما تا 27 درجه سانتیگراد در طی روز به کنترل سفیدک دروغین در گلخانه‌ها کمک می‌کند. از کاهش ناگهانی دمای گلخانه بخصوص در زمان غروب خورشید که منجر به افزایش شدید رطوبت نسبی می‌شود باید جلوگیری کرد. رطوبت نسبی نباید برای مدت سه ساعت از 85% بیشتر شود.زمین، نیمکتها و راهروهای گلخانه نباید خیس بمانند. اگرچه سفیدک دروغین در رزهای گلخانه‌ای شدیدتر است اما در صورت مساعد بودن شرایط محیطی نیز می‌تواند برای رزهای موجود در فضای باز تبدیل به خطر جدی شود. در صورت مساعد بودن شرایط محیطی برای جلوگیری از شیوع بیماری باید از افشانه سموم قارچکش استفاده کرد. ضدعفونی محیط و رعایت بهداشت برای جلوگیری از حمله و شیوع فصلی بیماری مهم است. برگها، ساقه‌ها و گلهای آلوده باید معدوم شوند. از آنجاییکه عامل بیماری می‌تواند در ساقه‌ها زمستانگذرانی کند، پرورش‌دهندگان باید به دقت قلمه و قطعات گیاهی مشکوک و آلوده به قارچ سفیدک دروغین را جدا و از بین ببرند.
منابع برگزیده
Baker,k.f. 1953. Recent epidemics of downy mildew of rose. Plant Dis. Rep. 37:331-339
Breese,W.A., Shattock,R.C.,Williamson,B., and Hackett,C. 1994. In vitro spore germination and infection of Rubus and Rosa by downy mildew from both hosts. Ann. Appl. Biol. 125:73-85
Gill,D.L., 1977. Downy mildew of roses in Georgia. Plant Dis. Rep.. 61:230-231
Koponen, H., Hellqvist,S., Lindquist-Kreuze, H., Bong, V., and Valkonen, J. 2000. Occurrence of Peronospora sparsa (P.rubi) on cultivated and wilt Rubus species in Finland and Sweden. Ann. Appl. Biol. 137:107-112
قانقاریای قارچیBrand Canker
علائم خاص این بیماری محدود به ساقه‌های رز می‌شود و لکه‌ها و زخمهای ایجاد شده اندازه‌های بسیار متغییری دارند. ابتدا لکه‌ها کوچک و قرمز رنگ هستند و به تدریج بزرگ می‌شوند و حاشیه‌هایی مشخص به رنگ قرمز مایل به قهوه‌ای یا ارغوانی دارند. به دلیل از بین رفتن سلولهایی که در مرکز زخم قانقاریا وجود دارند، مرکز زخم به رنگ قهوه‌ای روشن در می‌آید . وقتی برای اولین بار در بهار پوشش حفاظتی رزها برداشته می‌شود، قانقاریایی که تحت شرایط حفاظتی زمستانه و زیر پوششهای پلاستیکی بوجود آمده‌اند سیاه رنگ هستند به همین دلیل بیماری قانقاریای قارچی با نام ‘Brandflecken-Krankheit’ به معنی بیماری لکه آتشی نیز خوانده می‌شود. این لکه‌ها بعد از یک الی دو هفته که در معرض نور و هوا قرار بگیرند، ویژگیهایی را که در قسمت قبلی توصیف شد نشان می‌دهند. عامل بیماری قانقاریا می‌تواند تمامی ساقه را در برگیرد و منجر به سرخشکیدگی قسمتهای انتهایی ساقه‌ها و در نهایت مرگ تمامی ساقه شود. این بیماری را نباید با قانقاریای معمولی اشتباه گرفت.
کنترل
حفاظت گیاه در طی زمستان نباید باعث شود که رطوبت در اطراف شاخه‌های گیاه باقی بماند. همچنین آسیب رسیدن و زخمی شدن شاخه‌ها در طی عملیات باغبانی می‌تواند به شیوع این بیماری منجر شود به همین دلیل برشهای هرس، باید بلافاصله در بالای یک گره زده شوند بدون آنکه به بافت گره آسیب وارد آید و بعد از برش نیز چوب مرده بسیار کمی باقی بماند. برشهایی که در منطقه کالوس گره‌ها زده می‌شوند معمولاً از ایجاد آلودگی توسط عامل این بیماری جلوگیری می‌کنند. اگر باقیمانده‌های چوبی بعد از هرس زیاد باشند، قارچها در چوب مرده مستقر می‌شوند و فعالیت خود را به سمت پایین ساقه و از میان گره‌ها گسترش می‌دهند و ممکن است همه گیاه را از بین ببرند. شاخه‌های آلوده باید از قسمت پایین گره‌ای که در زیر ناحیه آلوده قرار دارد جدا شوند. وسایل هرس باید مرتباً تیز شوند تا برشها و زخمهای ناشی از هرس تمیز باشند و از ایجاد زخمهای ناخواسته جلوگیری شود. افشانه قارچکش نیز برای پوشاندن زخم باید استفاده شود.
منابع برگزیده
Horst,R.K. 2001. Coniothyrium. Pages 183-184 in: Westcott's Plant Disease Handbook,6th ed.Revised by R.K.Horst. Kluwer Academic Publishers,Boston.
Nelson,P.E., and Nichols,L.P. 1987. Root and stem diseases. Pages 335-349. In: Roses: A Manual of Greenhouse Production. R.W. Langhans,ed. Roses Inc., Haslett, MI
قانقاریای معمولیCommon Canker
وجود زخم برای ایجاد آلودگی توسط عامل بیماری لازم است. در اثر آلودگی ابتدا نقاط کوچک زرد تا قرمز رنگ در پوسته گیاه تشکیل می‌شود و نقاط به تدریج بزرگ می‌شوند. مرکز زخم قهوه‌ای روشن و حاشیه آن قهوه‌ای تیره است . بافت اپیدرمی درون زخم قانقاریا خشک و چروکیده می‌شود و زمانی که ترک می‌خورد توده‌ای از کنیدی‌های کوچک را آزاد می‌کند. زخم قانقاریا ممکن است به شکل یک حلقه ساقه را در برگیرد و منجر به پژمردن و مرگ قسمتهای موجود در بالای زخم شود. گاهی بر روی زخم قانقاریا، پکنیدی‌ها (اندام باروری کروی یا کوزه‌ای شکل که درون آن اسپورهای غیر جنسی تولید می‌شوند) با اندازه‌های کوچک تولید می‌شود. در ابتدا علائم بیماری در ناحیه اتصال پایه و پیوندک ظاهر می‌شود و با انتقال گیاه به گلخانه و قرار گرفتن در شرایط گرم و مرطوب، چوبهای مرده گیاه را نیز آلوده می‌کند. این بیماری می‌تواند در گیاهان رز موجود در انبار و گیاهانی که تحت استرس هستند خطر جدی ایجاد کند.
کنترل
در طی عملیات کشت و کار نباید ساقه‌های رز دچار آلودگی شوند. برش هرس باید بلافاصله در بالای گره و در بافت گره زده شود تا کمترین چوب مرده بعد از جداسازی چوبها و ساقه‌های ناخواسته باقی بماند. ساقه باقیمانده از عمل هرس معمولاً بعد از اولین گره خشک می‌شود و احتمال ورود عامل بیماریزا از این قسمت و توسعه آن وجود دارد. برشهایی که در نزدیکی گره زده می‌شوند سریعاً کالوس تشکیل می‌دهند و از آلودگی با این بیماری جلوگیری می‌کنند. شاخه‌های آلوده از نزدیکترین گره به ناحیه آلوده باید از گیاه جدا شوند و از وسایل هرسی استفاده شوند که برشهای تمیز زده شود و زخمی ایجاد نشود.
منابع برگزیده
Gussow,H.T. 1908. Parasitic rose canker. A new disease in rose. J.R.Hortic.Soc. 34:222-230
Horst,R.K. 2001. Coniothyrium. Pages 182-184 in: Westcott's Plant Disease Handbook,6th ed. Revised by R.K.Horst. Kluwer Academic Publishers,Boston.
Matta,A., Garibaldi,A., and Gullins,G.1976. Study of rose cankers in Piedmont and Liguria,Italy.Riv.Patol.Veg.12:5-19
Nelson,P.E., and Nichols,L.P. 1987. Root and stem diseases. Pages 335-349 in: Roses: A Manual of Greenhouse Production. R.W.Langhans,ed.Roses Inc., Haslett,MI
قانقاریای قهوه‌ایBrown Canker
در مراحل اولیه، نقاط قرمز و ارغوانی کوچک بر روی ساقه‌های فصل جاری تشکیل می‌شوند که به تدریج بزرگ شده و زخمهای نکروزه سفید رنگی را ایجاد می‌کنند که به ندرت به سطح ساقه نفوذ می‌کنند . حاشیه زخمها به رنگ ارغوانی مایل به قرمز است. در طی فصول زمستان و بهار مساحت زخم قانقاریا که بر روی شاخه‌های یکساله تشکیل می‌شود به چند سانتیمتر افزایش می‌یابد. تحت شرایط مرطوب زخمها با اندام پیچنده اسپورهای زرد رنگ ناشی از پیکنیدی‌ها که دقیقاً در زیر اپیدرم قرار دارند پوشانده می‌شوند.
کنترل
شاخه‌هایی که علائم اولیه قانقاریا را نشان می‌دهند و همچنین ساقه‌های خشک و مرده باید بلافاصله هرس شوند. هرس بهاره و همچنین محل جداسازی گلها از گیاه باید بلافاصله در بالای محل انشعاب جوانه یا برگ انجام شود. افشانه قارچکشها که مستقیماً بر روی زخمها صورت می‌گیرد ممکن است مؤثر باشد.
منابع برگزیده
Horst, R. K. 2001. Cryptosporella. Pages 185-188 in: Westcott’s Plant Disease Handbook, 6th ed. Revised by R.K.Horst. Kluwer Academic Publishers, Boston.
Jenkins. A.E. 1927. Brown canker of rose. Rose. Am. Rose Annu.12:161-183
Nelson,P.E., and Nicholas, L.P. 1987. Root and stem diseases. Pages 335-349 in: Rose: A Manual of Greenhouse Production . R.W. Langhans, ed. Roses Inc., Haslett, M
کپک سیاهBlack Mold
در این بیماری میسلیومهای انبوه و سیاه رنگ قارچ بر روی سطوح تازه بریده شدۀ پایه و پیوندک رشد می‌کند و مانع از اتحاد پایه و پیوندک می‌شود و در نهایت می‌تواند منجر به مرگ پیوندک شود. چنین ضایعات مشابهی ممکن است بر روی رزهایی که پیوند جوانه بر روی آنها انجام شده است نیز مشاهده شود. در صورت شیوع آلودگی، میسلیای سفید مایل به خاکستری رنگ این قارچ بر روی تمامی سطوح بریده پایه و پیوندک، در رزهای که جدیداً عمل پیوند در مورد آنها انجام شده است تشکیل می‌شود که به تدریج تیره می‌شوند و انبوهی از اسپورهای سیاه رنگ تولید می‌کنند به همین دلیل نام این بیماری کپک سیاه خوانده شده است. گاهی مواقع پایه و پیوندک بدرنگ و تولید بافت کالوس متوقف می‌شود.در گیاهانی که پیوند جوانه در آنها انجام شده است شیوع این بیماری منجر به عدم اتصال جوانه به پایه می‌شود. رطوبت بالای محیط مساعد رشد قارچها است. میسلیومها بعد از چند روز تیره رنگ می‌شوند و انبوهی از اسپورهای سیاه رنگ بوجود می‌آید. پوشش جوانه در نهایت از بین می‌رود. شدیدترین علائم این بیماری بر روی چوب خفته یا مسن همانند پوسته جوانه، پیوندک، قلمه و انشعابات شاخه‌ها بوجود می‌آید.
کنترل
تا کنون برای کنترل بیماری کپک سیاه هیچ روش خاصی تأیید نشده است. گونه‌های رز که به عنوان پایه استفاده می‌شوند از نظرمقاومت در برابرعامل این بیماری متفاوت هستند. Rosa odorata (Andrews) Sweet وR.manetti Blas.-Criv.ex Rivers بسیار حساس و R.multiflora Thunb .ex Murray تا حدودی حساس هستند.
منابع برگزیده
Brokenshire,T. 1980. Blaack mold of roses in Scotland,UK caused by Chalaropsis thielavioides. Plant Pathol. 29:56.
Horst,R.K. 2001. Chalaropsis. Page 292 in: Westcott's Plant Disease Handbook,6th ed.Revised by R.K.Horst. Kluwer Academic Publishers,Boston.
Longree,K.1940. Chalaropsis thielavioides,cause of "black mold" of rose grafts.Phytopathology 30:793-807
Massey,L.M., and Longree,K.1939. Black mold disease of rose grafts. Florists Exch. Hortic. Trade World 93:17.
Nelson,P.E., and Nichols,L.P. 1987. Root and stem diseases. Pages 335-349 in: Roses: A Manual of Greenhouse Production.R.W.Langhans,ed. Roses Inc., Haslett,MI
سوختگی بوترتیسBotrytis Blight
این بیماری بیشترین خسارات را به شاخه‌های بریده گل موجود در انبار و یا خرده‌فروشی‌ها (همانند گلفروشی‌ها) وارد می‌کند. احتمال دارد که علائم آلودگی در مراحل برداشت شاخه گل ظهور نکند اما تحت شرایط رطوبت بالای انبار و حمل و نقل به سرعت گسترش یابد. روشهایی که منجر به نگهداری رطوبت فراوان در جعبه‌های حمل و نقل می‌شود، شرایط مناسب برای توسعه این بیماری را فراهم می‌کند.در طی دوره‌ای که آب و هوا مرطوب و دما پایین است، جوانه‌های گل در رزهای موجود در فضای آزاد با میسلیومهای خاکستری رنگ که ناشی از رشد قارچ است پوشانده می‌شوند . جوانه‌های آلوده ممکن است تا حدودی فرو رفته، پژمرده و نرم شوند و در قسمت پایه جوانه، زخمهای سیاه مایل به خاکستری ایجاد شود که به سمت پایین ساقه پیش می‌روند. خسارت ایجاد شده بر روی رزهای گلخانه‌ای ممکن است مشابه آنچیزی باشد که بر روی رزهای فضای باز ایجاد می‌شود و یا ممکن است علائم سائیدگی و کوبیدگی بر روی بافتها ظاهر شود. رگه‌ها و خطوط کوچک بر روی گلبرگهای گلهای آلوده پدیدار و نوک گلبرگها و حاشیه آنها قهوه‌ای رنگ و نرم می‌شود. در برخی مواقع نیز امکان دارد لکه‌های دایره‌ای شکل و به رنگ قهوه‌ای یا زائده‌های تاول مانند بر روی سطح گلبرگها تشکیل شوند. قارچ بوترتیس می‌تواند بعد از جداسازی گلها و یا انجام عمل هرس در رزهای گلخانه‌ای و مزرعه‌ای، انتهای ساقه را آلوده کند و در نهایت منجر به سوختگی ساقه شود .طول باقیمانده ساقه‌ها بعد از عملیات هرس نباید بیش از 6 میلیمتر باشد و شرایط محیطی را باید به گونه‌ای فراهم کرد که تولید کالوس در نواحی زخمی تحریک شود. وجود زخم در هر ناحیه و شرایط محیطی مناسب از لحاظ رطوبت و دما ، می‌تواند علاوه بر ظهور قارچ بوترتیس، منجر به شیوع بیماری قانقاریا نیز بشود. شاخه‌های جدید و جوان اکثراً در محل گره‌ها به قارچ بوترتیس آلوده می‌شوند به نحوی که بعد از مدتی حلقه‌ای دور ساقه تشکیل می‌شود و پس از مدتی ساقه از گیاه اصلی جدا شده و می‌افتد. در شرایط گلخانه‌ای و در صورت وجود زخم در قلمه‌ها، قارچ وارد قلمه می‌شود و شاخه‌های موجود بر روی قلمه و یا تمامی قلمه را از بین می برد. نواحی که مورد حمله قارچ قرار گرفته‌اند اغلب با میسلیوم قهوه‌ای-خاکستری و توده پودری از کنیدی‌های خاکستری که با جریان هوا منتشر می‌شوند، پوشانده می‌شوند .
کنترل
تمامی جوانه‌ها، گلها و شاخه‌های آلوده در مزارع، گلخانه‌ها و باغها به محض مشاهده باید از گیاهان جدا و معدوم شوند تا از شکل‌گیری تعداد فراوانی کنیدیای بوترتیس که ممکن است توسط جریان هوا پراکنده شوند جلوگیری شود. بهداشت و ضدعفونی محل درجه‌بندی شاخه های بریده گل رز و اتاقک‌های سرد کننده بسیار مهم است. زمانی که دمای محیط بیرون کاهش می‌یابد و رطوبت نسبی بالا است عمل میعان با شدت بیشتری صورت می‌گیرد. میعان را می‌توان با انجام اعمالی همچون تهویه و گردش هوا کاهش داد. عمل تهویه در انبار رزها و مکانهایی که عملیات تکثیر این گیاه انجام می‌شود باید به خوبی انجام گیرد. همچنین می‌توان از افشانه‌های محافظتی قارچکش برای پوشاندن زخمها استفاده کرد. رزهایی که قرار است در انبار قرار گیرند باید با قارچکشها افشانه شوند یا در قارچکشها فرو روند. یکی از مشکلات اصلی بکارگیری سموم قارچکش افزایش مقاومت عامل این بیماری در برابر آن است. بنابراین در صورت وجود امکانات بهتر است که درمانهای ترکیبی برای از بین بردن این قارچ استفاده شود.
منابع برگزیده
Chohan,J.S., and Kaur,S. 1976. Gray mold and Pestolotiosis laprogena rot on rose buds and flowers. Indian Phytopathol.29:98.
Damirdagh,I.S./1979. Botrytis blight of roses in Sulaimaniya, Iraq. (Abstr.) Phtopatopathology 69:1026.
Gleason,M.L., and Helland,S.J. 2003. Disease: Botrytis. Pages 144-148 in: Encyclopedia of Rose Science, Vol. 1. A. Roberts,T. Deberner, and S.Gudin, eds. Academic Press (Elsevier),Oxford
سرخشکیدگیDieback
قارچهای مختلفی می‌توانند در گیاهان رز بیماری سرخشکیدگی را با علائم گوناگونی ایجاد کنند. از جمله این علائم می‌توان به ایجاد زوائد زگیل مانند کوچک و مشکی رنگ اشاره کرد کـه در ردیـفـهـای موازی و بر روی شاخه‌های بیمار ایجاد می‌شوند. شاخه‌هایی که در بالای ناحیه آلوده به بیماری قانقاریا قرار دارند پژمرده می‌شوند و از بین می‌روند. همچنین احتمال دارد که بر روی ساقه ها گال‌های بزرگی ایجاد شود.این گال‌ها از نظر ظاهری شبیه گال طوقه هستند و به دلیل ایجاد تداخل در حرکت شیره غذایی به سمت پایین ایجاد می‌شوند. گاهی زخم قانقاریا که اطراف تنه را فرا می‌گیرد شاخه را از بین نمی‌برد اما از تعداد گلهای موجود در چنین شاخه‌هایی و کیفیت آنها کاسته می‌شود.
منابع برگزیده
Horst,R.K. 2001.Canker and diebacks. Pages 178-214 in: Westcott's Plant Disease Handbook,6th ed.Revised by R.K.Horst.Kluwer Academic Publishers,Boston.
Horst,R.K. 2001. Rose(Rosa). Pages 829-832 in: Westcott's Plant Disease Handbook,6th ed. Revised by R.K.Horst. Kluwer Academic Publishers,Boston
