اغلب پرورش‌دهندگان خانگی و تجاری گیاه رز در طی فعالیت خود با مشکلاتی که ناشی از فعالیت عوامل بیماریزا است موجه می‌شوند.
پرورش گل رز- بیماریهای ویروسی گیاه رز
اغلب پرورش‌دهندگان خانگی و تجاری گیاه رز در طی فعالیت خود با مشکلاتی که ناشی از فعالیت عوامل بیماریزا است موجه می‌شوند. تشخیص به موقع و صحیح بیماری و انتخاب شیوه مناسب برای مبارزه و کنترل آن، کمک شایان توجهی به حفظ سلامت و کیفیت گیاهان رز می‌کند. در این قسمت شایع‌ترین بیماریهای ویروسی گیاه رز و علائم مشخصه آنان معرفی شده‌اند.
موزاییک رز Rose Mosaic
علائم مربوط به بیماری موزاییک رز بسیار متغیر است و شاخص‌ترین آنان عبارت است از ایجاد خطوط، لکه‌های حلقوی کلروز و لکه بر روی برگها در طی فصل رشد. ظهور شبکه‌ای زرد رنگ و موزاییک مانند از مشخصات این بیماری است. تولید گل تحت تأثیر این بیماری قرار نمی‌گیرد اما کیفیت عمومی گیاه به دلیل علائم ایجاد شده بر روی برگ کاهش می‌یابد. رشد گیاه آلوده آهسته و کند می‌شود و احتمال بیشتری وجود دارد که گیاه در زمستان از بین برود. در طی دوره‌های طولانی که دما بالااست ( 21 درجه سانتیگراد به بالا) امکان دارد که آوندها مسدود شوند. مشکل اصلی موزاییک رز علائمی است که اغلب پنهان می‌مانند. علائم در برگهای اولیه گیاه که در ابتدای سال رشد می‌کنند قابل مشاهده است اما با رشد برگها و بلوغ آنان، علائم پوشیده می‌شوند و از بین می‌روند. البته تمامی علامتها در گیاهان آلوده از بین نمی‌رود. درجه ظهور علامتها در ارقام مختلف و زمان متفاوت سال و از سالی به سال دیگر فرق می‌کند و به طور کل در فصل بهار از سایر فصول شدیدتر است. بیماری بیشتر در فصل بهار مشهود است.با حذف گیاهان آلوده می‌توان ویروسها را کنترل کرد. ارقام ‘Madame Butterfly’, ‘Ophelia’ و 'Rapture’ علائم حضور این ویروس را به شکل شدیدتری نشان می‌دهند بنابراین هنگامی به منظور تکثیر گیاهان رز از روش پیوند‌زنی استفاده می‌شود می‌توان از آنان به عنوان ارقام نشانگر در سنجش حیاتی (سنجش بیولوژیکی) استفاده کرد. گیلاس گل بعد از پیوند با جوانه‌های آلوده عکس‌العمل شدیدی نشان می‌دهد و 30 روز بعد از انجام عمل پیوند، منطقه پیوند نکروزه می‌شود و صمغ تولید می‌کند. گرمادرمانی روش دیگری است که برای تهیه جوانه‌های عاری از RMV استفاده می‌شود. معمولاً با نگهداری گیاهان برای 4 هفته در دمای°C 38 درجه منابعی عاری از ویروس بدست می‌آید.
لکه حلقوی مخفی توت‌فرنگیStrawberry Latent Ringspot
رگه‌های کوچک زاویه‌دار زرد رنگ بر روی برگها شکل می‌گیرد و برگها و ساقه‌ها کوتاه و کوچک باقی می‌مانند. بافت برگها ممکن است چرمین، بدشکل و تسمه مانند شوند. همانطور که از نام این بیماری می‌توان حدس زد علائم آن معمولاً مخفی باقی می‌ماند و برخی از ارقام رز اصلاً نشانه‌ای بروز نمی‌دهند. با توجه به نوع رقم، عوامل محیطی (مانند دما)و مچنین تفاوتهای موجود در ویرولانس (قدرت بیماریزایی) این ویروس ، شدت علائم متفاوت است. در دمای 12 درجه سانتیگراد علائم این بیماری شدت می‌یابد و دمای 23 درجه سانتیگراد منجر به مخفی ماندن آنها می‌شود.با کمک پایه‌هایی که نشاندهنده این بیماری هستند می‌توان پایه‌های بیمار را تشخیص داد و آنان را حذف کرد. از بین بردن نماتدها که می‌توانند حاملینی مؤثر باشند با روش استریل کردن خاک می‌توان به کاهش این بیماری کمک کرد.
رزت Rose Rosette
برگچه‌های گیاه رز بدشکل و چروکیده می‌شوند. در برگها رنگدانه‌های قرمز روشن و حالت جادوی جاروگر مشاهده می‌شود و به جای گلبرگ در گلها برگ تشکیل می‌شود . شاخه‌های آلوده اغلب بسیار خاردار هستند و دیرهنگام به مرحله بلوغ می‌رسند. با گسترش علائم و مبتلا شدن تمامی شاخه‌ها، گیاه معمولاً از بین می‌رود.
طرحهای حلقوی رزRose Ring Pattern
اگر برگهای گیاهان آلوده حذف شوند علائم در حدود 10 روز بعد و در قسمتهای حاصل از رشد جدید مشاهده می‌شوند. چهار هفته بعد برگچه‌های جدید که کوتاه، بدشکل و پر از چین و چروک (راگوزا) و لکه‌دار هستند رشد می‌کنند . عمل پیوند یکی از عوامل انتقال عامل بیماری به تعداد بیشماری از ارقام همانند .R.rugosa Thunb و پایه‌های اصلی است. اغلب ارقام رز آلودگی را با علائمی شامل حلقه‌ها و خطوط ریز و رگه‌های کلروز در برگها نشان می‌دهند. عامل بیماریزا به گرما درمانی حساس است و با قرار دادن گیاهان بیمار به مدت 4-3 هفته در دمای 38 درجه جوانه‌های سالم و عاری از عامل بیماری بدست می‌آیند. فعالیت این بیماری را می‌توان از طریق جداسازی و معدوم کردن گیاهان بیمار و با استفاده از پایه‌ها و جوانه‌های سالم محدود کرد. کاربرد ترکیب ضدویروسی ریباویرین موجب بهبودی علائم این بیماری در رزهای R.multiflra گردیده است.
پژمردگی ویروسیRose Wilt
شدت بروز علائم تحت تأثیر عواملی همچون نوع رقم، سن گیاه در زمان آلوده شدن و شرایط محیطی قرار می‌گیرد. علامت مشخصه این بیماری خم شدن برگها به سمت پایین، اپی‌ناستی و ریزش برگهای نابالغ هستند. ساقه‌ها معمولاً در ناحیه پیوند ضعیف هستند. ارقامی که رنگدانه‌های سبز رنگ در برگهای خود دارند کلروز را نشان می‌دهند در حالیکه برگ ارقام حاوی رنگدانه قرمز، کدر می‌شود. گیاهان توسعه یافته به تدریج دچار انحطات، سرخشکیدگی شدید و از دست‌دهی خفتگی انتهایی می‌شوند. در بهار برگها کوچک و خمیده می‌شوند. گیاهان دچار کاهش رشد و سرخشکیدگی شدید برگها می‌شوند و در نهایت از بین می‌روند. ممکن است پژمردگی رز با پژمردگی ناشی از بیماری Verticillium albo-atrum اشتباه گرفته شود گرچه یک تفاوت اصلی بین این دو مورد این است که Verticillium albo-atrum منجر به پژمردگی برگها در نوک شاخه های جوان و زردی شاخه‌های پایین تر می‌شود. به منظور کنترل این بیماری باید از گیاهانی قلمه تهیه کرد که عاری از این ویروس باشند. همچنین گیاهان بیمار باید جدا و نابود شوند.
کوتاهی بهاره رزRose Spring Dwarf
علائم مشخصه این بیماری زمانی که برگها در بهار بیرون می‌آیند ظاهر می‌شود که شامل بروز حالت رزت و یا یک ظاهر توپ مانند در رشد جدید به دنبال شکستن جوانه است . برگها به هم پیچیده یا بسیار کوتاه هستند و بر روی ساقه‌هایی که از رشد باز ایستانده‌اند بوجود می‌آیند. همچنین پهنک برگها ظاهری شبکه‌ای به خود می‌گیرند. در حدود دو ماه بلند شدن ساقه‌ها با تأخیر مواجه می‌شود و ممکن است برگهای جدید علامتی نشان ندهند. همچنین احتمال دارد گیاه آلوده در طی تابستان و پاییز علامتی را نشان ندهد اما قدرت رشد گیاه کاهش یابد. اغلب شاخه‌ها به صورت زیگزاگ در می‌آیند. با استفاده از گرمادرمانیاین بیماری را از بین برد. بهترین راه کنترل از بین بردن گیاهان آلوده است.
پیچش برگ رزRose Leaf Curl
علائم این بیماری شبیه بیماری پژمردگی رز است که در رزهای چای و نه رزهایی که به عنوان پایه استفاده می‌شوند روی می‌دهد. علائم اولیه در بهار مشاهده می‌شود که شامل کاهش اندازه برگ، جدا شدن آسان برگچه‌ها، اپی‌ناستی برگ، نکروزه شدن نوک ساقه و لکه‌های زرد موجود در آوندها که ممکن است بعد از مدتی به نواحی نکروزه گسترش یابند. در قسمت پایین ساقه‌ها نواحی پهن وجود دارد که جلب توجه می‌کند. احتمال بهبود یافتن ساقه‌ها در طی تابستان و ظهور مجدد علائم در پاییز وجود دارد که در این فصل مشکلات معمولاً به صورت اپی‌ناستی برگ و نواحی ترک خورده با نکروز داخلی که به شکل طولی کرکی شده‌اند مشاهده می‌شوند. عامل اصلی این بیماری مشخص نیست. ارقام Queen Elizabeth و Madam Butterfly برای تشخیص این بیماری به عنوان گیاهان نشانگر استفاده می‌شوند. از آنجاییکه پراکنش طبیعی این بیماری بسیار آهسته است، بیرون آوردن گیاهان آلوده و انهدام آنان از جمله راه‌های کنترل این بیماری است.
شکستن گل رزRose Flower Break
بر اثر فعالیت این ویروس کیفیت گل به شکل جدی کاهش می‌یابد و حاشیه گلبرگها بدشکل می‌شود و رنگ آوندهای گلبرگها افزایش می‌یاد. انتقال بیماری از طریق پیوند با بافت جوانه گلبرگ و یا برگ است. در گلهای آلوده ذرات ویروس یافت شده‌اند اما ارتباط آنان با بیماری هنوز مسجل نشده است. این بیماری را می‌توان با حذف گیاهان بیمار کنترل کرد.
پرآوری گل رزRose Flower Proliferation
این بیماری که بر اثر آن مرکز گل تبدیل به ساقه‌ای می‌شود که گلهای اضافه تولید می‌کند در کشور ایتالیا مورد توجه واقع شد. البته مصرف بیش از اندازه کود نیتروژنه در برخی ارقام نیز چنین مشکلی را ایجاد می‌کند. اطلاعات کمی از این بیماری در دسترس است. در انگلستان نیز بروز صفاتی همچون سبز شدن و برگ مانند شدن گلبرگها به این بیماری نسبت داده می‌شود. عامل این بیماری و چگونگی انتشار آن مشخص نیست.
