معرفی گیاه- پیچ اناری Trumpet vine

پیچ اناری به جنس Campsis خانواده Bignoniaceae و راسته Lamiales تعلق دارد و بومی آمریکای شمالی (جنوب ایالات متحده آمریکا ) و کشور چین است. این گیاه جز گیاهان پیچ و رونده با سرعت رشد نسبتا زیاد محسوب می شود که ساقه های آن توسط ریشه های هوایی به دیگر اجسام می چسبند و خود را بالا می کشند اما برای تربیت بهتر و شکل دادن به آن می توان ساقه های آنرا بر روی قیم مناسب هدایت و متصل کرد.

 پیچ اناری خزانپذیر است و برگهای آن مرکب هستند یعنی هر برگ از دسته ای برگچه به تعداد 7و9 و یا 11 عدد تشکیل شده است و شکوفایی گلهای شیپوری شکل آن که به رنگهای گرم همانند نارنجی و قرمز و زرد زینت بخش این گیاه هستند دلیل اصلی نگهداری و پرورش آن می باشد .زمان گلدهی این گیاه از اواخر بهار الی پاییز است و برخی از گونه ها نیز تا فرارسیدن سرمای اول زمستان به گلدهی خود ادامه می دهند.امکان شکل گیری میوه های این گیاه که همانند غلاف هستند وجود دارد. بذرها در داخل میوه ها قرار دارند و پیج اناری دو گونه اصلی دارد و برخی از نمونه ها نیز نتیجه دو رگه گیری بین این دو گونه می باشند  از اسامی عمومی و انگلیسی این گیاه می توان به Trumpet vine  و Trumpet creeper اشاره کرد. کلمه Trumpet به معنی شیپور است که اشاره به شکل شیپور مانند گلهای این گیاه دارد. توجه داشته باشید که تماس این گیاه با پوست برخی از افراد می تواند منجحر به قرمزی و خارش شود.

گونه های پیچ اناری

پیچ اناری دو گونه دارد Campsis radicans و Campsis grandiflora توجه داشته باشید که لغت Campsis مترادف با Bignonia است و گاهی از این واژه در اسم علمی این گیاه استفاده می شود.

Campsis radicans حداکثر و در طی 20-10 سال به طول 12-8 متر می رسد و 4-2.5 متر فضا را اشغال می کند. طول محور اصلی برگها 30-10 سانتیمتر است و هر برگ مرکب از 15-7 برگچه تشکیل شده است. هر برگچه 10-2.5 سانتیمتر طول و 3.8-1.3 سانتیمتر عرض دارد.  گلهای آن 10-7 سانتیمتر طول دارند و نارنجی و قرمز رنگ هستند و در تابستان و پاییز شکوفا می شوند. میوه های کپسول شکل این گیاه 20-10 سانتیمتر طول دارد و می تواند سراسر زمستان بر روی گیاه باقی بماند .نام انگلیسی این نوع از پیچ اناری American trumpet vine و همچنین cow itch vine به دلیل ایجاد حساسیت پوستی و خارش در برخی افراد و یا hummingbird vine به دلیل علاقه مرغ مگس خوار به این گیاه است . یکی از انواع این گونه از پیچ اناری  Campsis radicans f.flavaمی باشد که گلهای زرد رنگی دارد. دیگر نوع این گیاهCampsis radicans f.flamenco گلهایی به رنگ قرمز درخشان دارد.  

Campsis grandiflora   نام علمی این گیاه مترادف با Campsis chinensis است زیرا بومی کشورهای چین و ژاپن می باشد . این گونه  تا 7-6 متر رشد می کند و گلهایی بزرگ و بسیار زیبا به طول 15-10 سانتیمتر به رنگ نارنجی – صورتی و یا نارنجی – قرمز دارد که گاهی در قسمت گردن گل، رنگ زرد نیز مشاهده می شود. . رشد این گیاه به طور کل کمتر از  Campsis radicans است اما گلهای درشتری دارد. یکی از انواع این گیاه 'Morning Calm' است که لهایی قرمز – نارنجی با گردنی زرد رنگ دارد و گلها در قسمت بیرونی نارنجی رنگ هستند و فصل گلدهی بسیار طولانی دارد. این نمونه در مکانهایی که از آفتاب کمتری برخودار است گلدهی نسبتا خوبی دارد. نام انگلیسی این گونه از پیچ اناری Chinese trumpet vine است.

دورگه بین Campsis radicans و Campsis grandiflora : معروفترین نمونه این گیاه دورگه با نام علمیCampsis x tagliabuana 'Madame Galen' شناخته می شود که گلهایی به رنگ نارنجی – قرمز دارد. در مقایسه با  Campsis radicans  گلهای بیشتری تولید می کند و اندازه گلها نیز بزرگتر از Campsis radicans  اما معمولا کوچکتر از Campsis grandiflora  است.  ارتفاع این گیاه 7-4 متر است. از نمونه های دیگر که از دورگه گیری بین دو گونه اصلی پیچ اناری بدست آمده اند  می توان بهIndian summer اشاره کرد.

شرایط محیطی مورد نیاز 

آبیاری: پیچ اناری تا حدودی به خشکی خاک مقاوم است اما گیاهان جوان و تازه کاشته شده و یا نمونه هایی که در گلدان کاشته شده اند نیاز به آبیاری منظم دارد تا خشکی نکشند. بنابراین برای گیاهان بالغ و استقرار یافته ای که در خاک باغچه کاشته اید(گیاهان 3 سال به بالا) سطح خاک را بررسی کنید و زمانی که سطح خاک تا عمق حدود 2-1 سانتیمتری رطوبت خود را از دست داده بود گیاه را آبیاری کنید. اما در مورد گیاهان جوان تر و تازه کشت شده و گیاهان گلدانی، زمانی که سطح خاک تا حدودی رطوبت خود را از دست داده بود و در حال خشک شدن است آبیاری را انجام دهید. خشکی کشیدن این گیاه منجر به سوختگی نوک  و حاشیه برگها، ریزش غنچه های گل و عدم شکل گیری گلها می شود.

نور: به مکانی با نور مستقیم آفتاب نیاز دارد. در مکانهای سایه برگها به خوبی رشد می کنند اما گیاه گل نمی دهد و نور مستقیم برای گلدهی این گیاه ضروری است. 

دما: اگرچه این گیاه به سرما مقاوم است اما وزش همیشگی بادهای سرد زمستانه در طی زمستان می توان به شاخه های آن آسیب برساند.بنابراین اگر در منطقه شما چنین شرایطی وجود دارد(وزش بادهای سرد زمستانه برای مدت طولانی) بهتر است که قسمت های هوایی را با کمک پوششهایی همانند کیسه های کنفی (کیسه گونی) محافظت کنید. گرمای هوا نیز مشکلی برای این گیاه ایجاد نمی کند البته گلدهی این گیاه با گرم شدن بیش از اندازه هوا کاهش می یابد اما گیاه از بین نمی رود. در روزهای بسیار گرم تابستان با آبیاری منظم و جلوگیری از خشکی کشیدن گیاه می توان به تحمل گرما کمک کرد.

خاک: این گیاه در رابطه با خاک سختگیر نیست و در انواع خاکها رشد می کند. اما خاک با بافت متوسط را ترجیح می دهد. برخی از نمونه ها را می توان در گلدان کاشت که در این صورت می توان از خاکی همانند مخلوط خاک معمولی باغچه + خاک برگ به همراه مقداری پرلایت و یا شن به منظور بهبود شرایط زهکش استفاده کرد. برای کوددهی می توان از کودی کامل با فرمولی ملایم استفاده کرد

هرس: گلهای این گیاه بر روی شاخه های جوان شکل می گیرد و شکوفا می شود بنابراین بهتر است که هرس آنرا در پاییز تا اوایل بهار انجام دهیم. شاخه های خشکیده و شکسته را باید از نزدیکی سطح خاک قطع کرد. شاخه های مسن که دیگر نقشی در گلدهی ندارند را باید طوری قطع کرد که 3-2 جوانه بر روی آن باقی بماند و آنرا از نزدیکی سطح خاک قطع کرد. همچنین این گیاه پاجوشهای فراوانی تولید می کند که اگر بخواهیم رشد آنرا محدود کنیم قطع این پاجوشها از کارهای ضروری است که باید انجام شود.

تربیت گیاه جوان: بعد از کاشت گیاه جوان از ساقه های آن 20-15 سانتیمتر باقی گذاشته و مابقی را قطع کنید تا رشد جدید تحریک شود.توجه داشته باشید که اگر قصد هدایت شاخه های این گیاه بر روی قیم دارید ابتدا باید قیم مناسب را تهیه کنید و سپس گیاه را در کنار قیم بکارید. به تدریج و با گذشت زمان و رشد کردن شاخه های جوان می توان آنان را بر روی قیم ها هدایت کرد. 

تکثیر: کاشت بذر این گیاه در پاییز انجام می شود.بذر ها را می توان برای 60 روز در دمای 4 درجه و محیطی با رطوبت 30٪ نگهداری کرد . این سرمادهی میزان جوانه زنی بذرها را افزایش می دهد. جوانه زنی در حدود 2 هفته طول می کشد.  در بهار از قلمه های چوب سبز و در تابستان از قمله های نیمه چوبی این گیاه نیز می توان استفاده کرد. برای کاشت قلمه ها می توانید از مخلوط پرلایت و پیت موس و یا پیت خزه +شن استفاده کنید. از انتهای ساقه حاصل از رشد سال جاری قطعه ای به طول 10-7 سانیتمتر تهیه کنید. برگها را از یک سوم قسمت پایین قلمه جدا کنید و در بستر کاشت قرار دهید طوری که برگهای موجود بر روی قلمه در قسمت بالای خاک باقی بمانند. اگر برگها داخل خاک فرو روند احتمال پوسیدن قلمه ها افزایش می یابد. دمای مورد نیاز برای ریشه زایی قلمهها 24-21 درجه سانتیگراد است  خوابانیدن شاخه ها روش دیگری برای تکثیر این گیاه است. از رورش جداسازی پاجوشهای کنار گیاه مادری نیز می توان برای تکثیر این گیاه استفاده کرد. بدین صورت که در اوایل بهار یکی از شاخه های گیاه را که انعطاف پذیری مناسبی دارد به گونه ای خم می کنیم که قسمتی از آنرا بتوان در زیر سطح خاک و در گودالی به عمق حدود 30 سانتیمتر و طول 40-30 سانتیمتر خواباند. خاک این قسمت باید همواره از مقداری رطوبت برخوردار باشد. شاخه در تماس با خاک مرطوب به تدریج ریشه دار می شود و با فرارسیدن فصل پاییز و خزان گیاه، می توان اتصال این ساقه به گیاه مادری را قطع کرد و شاخه ریشه دار شده را به عنوان گیاهی مستقل در مکانی جداگانه کشت کرد.

آفات و بیماری: این گیاه به آفت و یا بیماری خاصی حساس نیست. شته ها ، شپشکها و مگس سفید ممکن است گاهی برای گیاه مشکلاتی ایجاد کنند. لکه برگی قارچی و  کپک پودری از جمله بیماریهای احتمالی این گیاه هستند.