معرفی گیاه-پیچ گلیسین Wisteria

معرفی گیاه-پیچ گلیسین Wisteria

پیچ گلیسین Wisteria sinensis به خانواده Fabaceae تعلق دارد و بومی نواحی شرقی ایالات متحده ، چین ، کره و ژاپن است. پیچهای گلیسین توسط ساقه های خود به دور قیم و یا ساقه سایر گیاهان می پیچند و خود را بالا می کشند و می توانند در صورت در دسترس بودن قیم مناسب حدود 20 متر در بالای سطح زمین ارتفاع بیابند و از نظر افقی نیز 10 متر فضا اشغال کنند. برگ به شکل مرکب است یعنی محور مرکزی دارد و برگچه ها در اطراف این محور به شکل متقابل قرار گرفته اند محور اصلی هر دسته برگ 35-15 سانتیمتر طول دارد و شامل 19-9 عدد برگ می شود.

گلها به شکل گل آذین خوشه ای که طول محور آن 80-10 سانتیمتر است شکوفا می شوند و به رنگهای سفید، صورتی، بنفش و ارغوانی هستند. فصل گلدهی در اغلب نمونه های آسیایی در بهار و در نمونه های آمریکایی و ژاپنی در اواخر تابستان است. گل برخی از انواع بخصوص نمونه هایی که بومی کشور چین هستند معطر نیز هست. این گیاهان به شکل میانگین حدود 50 سال می توانند عمر کنند. این گیاه در زبان انگلیسی با نام Wisteria معروف است.

معرفی برخی گونه های محبوب

W. floribunda که با نام پیچ گلیسین ژاپنی Japanese wisteria حدود 30-9 متر رشد می کند. طول گل آذین این گونه طویل تر از سایر گونه های پیچ گلیسین است و می‌توانند حتی به 50 سانتیمتر نیز برسند و زمان گلدهی اوایل تا اواسط بهار است و گلها به رنگ سفید، صورتی، ارغوانی و آبی و معطر هستند. محور برگ 30-10 سانتیمتر طول دارد و هر برگ مرکب حاوی 13-9 برگچه به طول 6-2 سانتیمتر است.

W. frutescens با نام پیچ گلیسین آمریکایی American wisteria شناخته می شود حدود 15 متر رشد می کند گل آذین 15-5 سانتیمتر رشد می کند و گلهایی به رنگ آبی-ارغوانی دارد که در اواخر بهار /اوایل تابستان شکوفا می شوند.

W. sinensis با نام پیچ گلیسین چینی Chinese wisteria شناخته می شود حدود 30-20 متر ارتفاع می یابند و طول محور برگ مرکب آن 30-10 سانت است و 13-9 عدد برگچه به طول 6-2 سانتیمتر دارد. گلها سفید، بنفش و آبی هستند و طول گل آذین 20-15 سانت است که در بهار کشوفا می شوند.

شرایط محیطی

آبیاری: پیچ گلیسین وجود رطوبت را در خاک دوست دارد اما این به معنی ماندگاری آب و خیس بودن همیشگی خاک پای آن نیست. آبیاری بیش از اندازه موجب زرد شدن برگها و ریزش آنان و پوسیدگی طوقه گیاه و در نهایت پژمردگی عمومی آن و مرگ می شود. آبیاری نامناسب و اندک بخصوص در مورد گیاهان جوان و زمانی که هوا گرم نیز می باشد موجب سوختگی نوک و حاشیه برگها عدم شکل گیری گل و یا ریزش غنچه های گل خواهد شد.

نور: مکانی با نور کامل و مستقیم آفتاب حداقل برای 8-6 ساعت برای این گیاه مناسب است وجود نور برای گلدهی این گیاه لازم است اگرچه که در مکانهای سایه نیز این گیاه می تواند به زندگی خود ادامه دهد اما گل نمی دهد.

دما: این گیاهان سرمای زمستان را تا حدود 29-درجه سانتیگراد تحمل می کنند البته در چنین سرمایی احتمال آسیب دیدن ساقه های جوان و نوک ساقه ها وجود دارد اما ساقه های اصلی گیاه معمولا زنده می مانند.

خاک: خاکی با زهکش خوب و همچنین مواد ارگانیک همانند خاک برگ و یا کود پوسیده دامی به رشد این گیاه کمک می‌کند. هنگام کاشت می توانیم گودالی به طول و عرض حدود 1 متر و همچنین عمق 60 سانیتمتر را حفر کنیم و بعد از کاشت گیاه فضای باقیمانده از گودال را با مخلوطی از خاک معمولی+خاک برگ+10٪ شن (با ذرات 2-1 میلیمتر ماسه بادی و یا شنهای مصالح ساختمانی مناسب نیستند) پر کرد. اگر حفر چنین گودالی برایتان مشکل است سعی کنید که بعد از خرید این گیاه و زمانی که قصد انتقال آن از گلدان به خاک باغچه را دارید حتما گودالی 3-2 برابر حجم گلدان حفر کنید و با مخلوط خاکی یاد شده آنرا پر کنید همچنین هنگام کاشت گیاه به یاد داشته باشید که آنرا همان قدر در خاک قرار دهید که قبلا در خاک قرار داشته است و ساقه اصلی آنرا عمیق تر نکارید. و همچنین اگر در کوددهی این گیاه بخصوص کودهایی که حاوی نیتروژن بالای هستند زیاده روی شود، گلدهی خوبی نخواهد داشت.مثلا می توان از کودهایی با فرمول 5-10-5 و در بهار کوددهی کرد. لزومی به ادامه کوددهی در طی فصل رشد نیست. همچنین گیاهان جوان را می توان در سالهای اولیه کوددهی کرد اما گیاهان بالغ را فقط زمانی که برگها نشانه هایی از زرد شدن را نمایش می دهند کوددهی می کنند. از آنجایی که این گیاهان از گرم بودن خاک بیزار هستند می توان با شروع فصل بهار لایه ای به ضخامت حدود 5 سانت از خاک برگ تازه در پای گیاه ریخت تا علاوه بر اینکه گیاه از مواد خاک برگ به تدریج استفاده کند، این لایه مانع از گرم شدن سطح خاک شود.

تکثیر: استفاده از قلمه چوب سخت و یا چوب نرم از راه های تکثیر این گیاه است. قلمه های چوب نرم را از ساقه های حاصل از رشد فصل جاری در اواخر بهار/اوایل تابستان از نوک ساقه ها و به طول 15 سانتیمتر تهیه می کنند تمامی برگهای یک سوم تا یک دوم قسمت پایی قلمه جدا می شود و در صورت استفاده از پودر ریشه زایی نتیجه بهتری نیز بدست می آید قلمه ها را می تان در مخلوطی از پیت موس +شن و یا خاک برگ+شن کاشت و گلدان محتوی قلمه ها در مکانی روشن اما به دور از نور مستقیم آفتاب و با دمای 24-20 درجه قرار میگیرند غبارپاشی برای چند نوبت در طی روز و یا کشیدن پلاستیکی شفاف بر روی قلمه ها به حفظ رطوبت در اطراف قلمه ها و افزایش شانس ریشه زایی کمک می کند به یاد داشته باشید که از دست دهی رطوبت از طریق برگ در قلمه های سبز یکی از بزرگترین موانع بر سر راه ریشه زایی این نوع از قلمه ها است . قلمه چوب سخت در اواخر پاییز/اوایل زمستان و بعد از خزان برگهای گیاه از نواحی نسبتا چوبی شده و بالغ ساقه های حاصل از رشد سال قبل به طول 30-15 سانتیمتر گرفته میشوند. سایر موارد کاشت و شرایط محیطی همانند قلمه چوب سبز است. معمولا ریشه زایی در قلمه های این گیاهان 6-4 هفته طول می کشد. خوابانیدن یکی دیگر از روشها تکثیر این گیاهان است که ساقه ای را که در نزدیکی سطح زمین قرار دارد در اواخر زمستان و یا اوایل بهار در زیر زمین در عمق حدود 7 سانتیمتر قرار می دهند تا ناحیه ای که با خاک تماس دارد شروع به ریشه زایی کند . زخم کردن پوست ناحیه ای که در زیر خاک قرار می گیرد و همچنین قرار گرفتن حداقل دو جوانه بر روی طول ساقه در زیر خاک به موفقیت در ریشه زایی ناحیه خوابانده شده کمک می کند. معمولا در پاییز همان سال و یا برای اطمینان بیشتر در بهار سال بعد می توان نسبت به جدا سازی این ساقه از گیاه مادری اقدام کرد . از کاشت بذر این گیاه نیز می توان آنرا تکثیر کرد اما گیاه حاصل از رویش بذر به حدود 15-10 سال زمان نیاز دارد تا بتواند به گلدهی برسد. معمولا بذر را برای بدست آوردن پایه و سپس عملیات پیوند مورد استفاده قرار می دهند. ابتدا می بایست صبر کرد تا غلاف های بذر برروی گیاه برسند و از سبز به قهوه ای-خاکستری تغییر رنگ بدهند اما باید مراقب بود تا خشک نشوند زیرا بعد از خشک شدن پوسته غلاف ترک برمی دارند و بذرها را آزاد می کند. در هر غلاف تعدادی بذر وجود دارد . بذر ها را می توان در مکانی سرد و خشک نگهداری کرد تا در بهار آنها را کاشت. قبل از کاشت بذرها می توان آنها را در آب 37 درجه قرار داد و برای 24 ساعت در این آب نگهداری کرد. برای کاشت نیز می توان از مخلوط دو قسمت خاک معمولی یک قسمت پرلایت و یک قسمت شن درشت استفاده کرد و عمق مناسب کاشت بذرها در حدود 2.5 سانتیمتر و حداقل دما برای سبز شدن این بذرها 13 درجه است و بهتر است که دما بیش از 24 درجه نیز نشود دمای سردتر و یا گرمتر موجب رکود و عدم جوانه زنی بذرها می شود. اگر تمامی شرایط مناسب باشد حدود 3-2 هفته طول می کشد تا بذرها جوانه بزنند و حدود 3-4 هفته زمان نیاز است تا گیاهچه را بتوان به مکان جدید منتقل کرد.

تصویر فوق: تکثیر با روش خوابانیدن یک ساقه که نزدیک به سطح زمین قرار دارد قسمتی از ساقه در زیر خاک مدفون می شود و معمولا بعد از 12 ماه آنقدر ریشه تولید می کند که بتوان آنرا از گیاه مادری جدا کرد.

هرس: جوانه های گل بر روی ساقه های حاصل از رشد سال قبل (شاخه های یک ساله ) شکل می‌گیرند بنابراین با هرس و سرزنی ساقه های جانبی می توان رشد ساقه های جدید را تحریک کرد. پیچ گلیسین را دو بار در سال می توان هرس کرد یکی اواخر زمستان/اوایل بهار است که منظور از این هرس حفظ چهار چوب اصلی گیاه و حذف کردن ساقه های اضافی و یا کنترل کردن رشد و طول ساقه هایی است که بیش از اندازه بلند شده اند. بنابراین در این موقع از سال ساقه هایی را که بسیار بلند شده اند را می توان تا حدود نصف طول آنان و یا حتی به شکلی که 3-2 جوانه بر روی آنها باقی بمانند کوتاه کرد.برخی از پرورش دهندگان مطرح می کنند که اصولا بهتر است تمامی ساقه هایی را که سال قبل شکل گرفته اند به همین میزان کوتاه و هرس نمود جوانه های باقیمانده با شروع فصل بهار رشد خواهند کرد و ساقه های جدید شکل میگیرد و این ساقه ها در طی سال بعد گلدهی خواهند داشت. هرس بعد در طی اواسط تابستان روی می دهد و هدف از آن تحریک رشد سیخک هایی است که مسئول شکل دهی به گلها در سال آتی و آینده هستند . هدف دیگر کنترل رشد ساقه هایی است که بعد از اتمام فصل گلدهی با سرعت هر چه تمام بلند می شوند و ممکن است به شکل یک مزاحم عمل کنند. البته اگر بلند شدن این ساقه ها مزاحمتی نیست و در مکان کاشت ، گیاه فضای کافی دارد می توان از کوتاه کردن آنان صرف نظر کرد و آنها را بروی داربستی مناسب هدایت کرد . به هر حال در هرس تابستانه ساقه هایی جوان و سرسبز را انتخاب می کنیم و آنها را سرزنی می کنیم. میزان سرزنی نیز متفاوت است می توان آنها را به شکل کوتاه و یا بلند سرزنی کرد اما حداقل می بایست که حدود دو دسته برگ و به شکل بهینه حدود 6-5 دسته برگ روی این ساقه ها باقی بمانند.

در مورد گیاهانی که سالها است اصلا گلدهی ندارند نیز می توان بعداز خزان برگها تمامی ساقه های فرعی را تا حدود نیمی از ارتفاع آنان کوتاه کرد و فقط ساقه های اصلی گیاه را دست نخورده باقی گذاشت.

در طی زمستان ساقه های مسن و ساقه هایی که گلدهی خوبی نداشته اند را می توان به نحوی کوتاه کرد که 3-2 جوانه روی آنها باقی بماند این جوانه ها در بهار شروع به رشد می کنند و ساقه هایی را بوجود می آورند که سال بعد گل خواهند داشت.

بیماری و آفات: شته، سوسک ریشه خوار، معدنچی برگ و انواع شپشک های گیاهی از جمله آفات احتمالی این گیاهان هستند و از بیماری ها نیز می توان به گال طوقه، لکه برگی باکتری و قارچی، سرخشکیدگی و بیماری های ویروسی اشاره کرد.