گیاهان مقاوم به گرما و مناسب برای ایجاد فضای سبز در اقلیم گرم و خشک
ارتفاع کم و نزدیکی به کویر، شرایط اقلیمی نسبتا گرمی را بوجود می آورد. در این اقلیم رطوبت هوا به طورکلی پایین و مـیزان بارندگی محدود اسـت. ایجاد سـایه بر روی پنجره ها، بهره گیری از انرژی خورشیدی و جلوگیری از اتلاف حرارت ایجاد شده در ساختمان در مواقع سرد سال از جمله موارد قابل توجه در این مناطق می باشد.
در اقلیم های گرم و خشک باید در طراحی محوطه دقت کافی بعمل آید زیرا درختها و بوته ها و آب نماها درچنین محوطه هایی، از طریق تبخـیر باعث خنکی هوا شده و در نتیجه به نشست گرد و خاک و ایجاد سایه کمک می نمایند و باعث آسایش بصری و روانی می شوند .
ایجاد سایه برای استفاده از حیاط در طول روز امری اساسی است، گیاهان با ایجاد نیم سایه هایی که باعث کاهش تضاد بین فضاهای روشـن و سایه های یکپارچه می شـوند، دلپذیرترین سایه را ایجاد می کنند.
بهترین نتیجه، زمانی عاید می شود که کف حیاط در طول روز در سایه باشد اما در شب، بدون آن که مانعی در برابر بازتاب اشعه وجود داشته باشد، در معرض نقطه اوج آسمان قرارگیرد.
گیاهکاری در اقلیم گرم و خشک به وجود آب محدود شده است. در هر صورت گیاهکاری در فضاهای محصور مفیدتر است تا در فضای باز، درختهای همیشه سبز (سرو و کاج) بوته ها، انجیر، گیاهان خزنده و بالارونده و چند نمونه از علفها را می توان مورد استفاده قرار داد. گیاهکاری می تواند تضاد دلپذیری در پیاده رو ایجاد کند حتی گیاهانی که در گلدان کاشته می شوند می توانند نقش مهمی ایفاء نمایند. نگهداری چمن در این اقلیم مشکل است. گیاهان بالا رونده ارزشمندترین گیاهانند، چون محوطه سبز وسیعی را برای چشم انداز ایجاد می کنند.
گیاهان خزنده و بالارونده که روی داربستها یا شبکه ای از سیم کشیده شده اند فضای سرپوشیده ای بوجود می آورند که به عنوان سایه بان، از اتومبیلها می تواند محافظت کنند.
در مناظر شهری مناطق خشك و نیمه خشك، باید از گیاهانی استفاده كرد كـه بـیش از سـایر گیاهـان كاشـته شـده و در منـاظر شهری، با آب و هوای خشك، سازگاری داشته باشند. گریز از خشكی، فرصتی برای انتخاب گیاهانی به وجود می آورد كـه بـا شـرایط بومی سازگارتر و قادر به رشد و شكوفایی اند؛ در شرایطی كه سایر گیاهان مناظر شهری، چنین نیستند. ما از مناظری كه بازتاب محیط اطراف باشند، بیشتر لذت میبریم، تا مناظری با ساختار غیربومی؛ كه اغلب استقرار و نگهداری آنها، مـستلزم تـلاش بـسیار اسـت.
تنوع رنگ، بافت و تراكم برگها و نیز، نوع كاشت گیاهان خشكی زی، بسیار گسترده است. برخی مانند: گیاه مورد، برگهای كوچكی دارند كه بافت ظریفی را به وجود می آورند. برخی دیگر، نظیر: مریم گلی، برگهای خاكستری یا نقره ای دارند.
برخی دیگر، مثل: یوكا، تیغه ها یا خارهایی دارند كه ظاهری خشك به آنها میدهد. برخی، مانند: اسطوخدوس، برگهای معطـر دارنـد. بـرای مثـال، كـاج و سروهای خمره ای، با آبیاری كم، یك محل كاشت عالی به وجود میآورند. درختهای نوئل، در محلهایی كه زیاد آبیاری میشوند یـا مناطق پست و مرطوب، بهترین گزینهاند. گیاهان خشكیزی، برای كاشت انبوه در كنارههای شیبدار، به ویژه منـاطق گـرم غـرب و جنوب نیز، بسیار مناسب هستند.
داغداغان، لیلكی با بلوط خاردار، برای كاشت در منازل، بهتر از افرای نقره ای، غان، سپیدار یا صنوبر شرقی هستند. بهترین محـل برای كاشت درختان و درختچه ها بسترها یا آیلندهایی جدا از چمن است، مگر آن كه چمن نیز، از نوع كم آب باشد یا درآن، از گیاهان پوششی مقاوم به خشكی استفاده شده باشد. باید قبل از كاشت، به نوع خاك، زهكشی و موقعیت محل كاشت، توجه كامل شـود. هـریك از این عوامل، اثرات بلند مدتی در روند مقاومت گیاهان نسبت به خشكسالی خواهند داشت.
الف) گیاهان یکساله و چند ساله مقاوم به گرما:
۱ - پنتاس (Pentas)
۲ - شاه پسند (Lantana)
3 - پلومباگو (Plumbago)
۴ - ماه گل عطری (Moonflower)
۵ - ختمی (Hibiscus)
۶ - ناز یا خرفه ( ( (Portulaca (Moss Rose)
۷ - رعنا زیبا ( (Gaillardia (Blanket Flower)
8 - تونبرگیا ( (Thunbergia Erecta (King’s Mantle)
9 - ماندیویلا (Mandevilla)
10 - شیشه شور (Bottlebrush)
11 - گل جعفری (Marigold)
12 - گل میمون (Angelonia)
13 - شمعدانی ( Geranium )
14 - اختر (Canna)
15 - کوفیا (سیگار) (Cuphea)
16 - آدنیوم ( ((Adenium (Desert Rose)
17 - ایکسورا (یاس وحشی (( Ixora )
18 - تاج خروس ( (Celosia (Cockscomb)
19 - اطلسی (Petunia)
ب) درختان مقاوم به گرما:
اکالیپتوس آبی: جنبه زیبائی این درخت برگ و حالت رشد آن است و می توان آن را به جهت بادشکن، پوشاننده وکنترل فرسایش خاک، درفضای سبز کاشت نمود.
اکالیپتوس کویری :جنبه های زیبائی این درخت علاوه بربرگ ها حالت رشد آن است و می توان آن را به عنوان سایبان، بادشکن پوشش و درخیابان کاشت نمود. این درخت رطوبت هوا را می پسندد و در نواحی ساحلی رشد خوبی دارد و در شرایط کویری هم می تواند به خوبی رشد کند.
اکالیپتوس لیموئی :این درخت به دلیل جنبه های زیبائی برگ، حالت رشد و پوسته تنه آن و همچنین برای ایجاد بادشکن، پوشش و کاشت به صورت تک درخت و همچنین جنگل کاری و صنعتی مدنظر طراحان فضای سبزاست. این درخت به سرما حساس بوده و درشرایط ساحلی می روید.
بلوط همیشه سبز :تنها زیبائی این درخت حالت رشد آن است و می توان آنرا به عنوان سایبان، تک درخت، سطح چمن و جهت کنترل فرسایش خاک در فضای سبز کاشت نمود. بلوط درختی بزرگ وگسترده و بهتراست در مناطق وسیع کاشته شود.
کازوارینا (دم اسب درختی) : شاخه ها تنها ویژگی زیباشناختی این درخت است. که می تواند به عنوان پرچین، بادشکن، پوشش، پوشش سریع و کنترل فرسایش خاک درفضای سبز کاربرد داشته باشد.
آکاسیا: این درخت به خاطرجنبه زیبائی گل و برگ وهمچنین پوشش سری، مناسب کاشت درپاسیو، گلدان و همچنین کنترل فرسایش خاک مناسب کاشت درفضای سبز می باشد این گیاه حالت طبیعی خوبی ندارد و باید در سال های اول هرس فرم شدید شده تا مناسب کاشت در فضای سبز شود.
میموزا ساقه سیاه: حالت رشد درخت،شکل برگ وپوسته تنه از زیبائی های این درخت است. این درخت جهت سایبان، پرچین، بادشکن، پوشش سریع، کنترل فرسایش خاک و همچنین در خیابان ها کاربری دارد.
درمنه دشتی: ازجمله بوته های بسیار سازگار به شرایط سخت بیابان محسوب می شود که علاوه بر مصرف علوفه ای، بوته ای بسیار مقاوم در مقابل فرسایش بادی و نقش ارزنده ای را در حفاظت خاک این نقاط برعهده دارد.
اسکنبیل :درختچه ای است سازگار به شرایط بیابان، درشنزارهای بعنوان گونه ای شاخص ومقاوم به خشکی و کم آبی زندگی می کند. فعالیت رشد سیستم ریشه ای در این درختچه بسیار فعال بوده که این سیستم ریشه ای علاوه بر نقش فیزیولوژیک برای گیاه ابزاری می باشد که گیاه در مقابل بادهای سنگین و طوفان های شنی حفاظت می کند.
کهور :در خاکهای نسبتاً مرطوب و نقاطی که آبخوان کم ژرفایی دارد به خوبی می روید. یکی از عناصر عمده تشکیل دهنده جنگل های نیمه گرمسیری است. باتثبیت ازت جوی خاک را تقویت کرده و موجب افزایش محصولات زراعی می شود. به عنوان باشکن وکمربند سبز هم استفاده می شود.
گز :اغلب آنها مخصوص نواحی استپی و شوره زار می باشد. جزءگیاهان آبدوست است و از سرشاخه ها به عنوان بادشکن استفاده می کنند.
زیتون تلخ :در اکثر مناطق گرمسیری، نیمه گرمسیری و معتدل دیده می شود. نسبتاً کم توقع، روشنی پسند و میانه است. برای کاشت درخیابان ها و پارک ها و نیز ایجاد کمربندسبز و بادشکن در مناطق خشک و نیمه خشک نیز استفاده می شود.
سمر: وجود این درخت به سبب تثبیت ازت جوی درخاک موجب تقویت آن می شود. موارد استفاده سمر کاربرد آن در جنگلکاری اراضی استوار و پارکهای جنگلی مجاور جاده ها و ایجاد بادشکن نام برد.
داغداغان :گرماپسند، قادر به زندگی در اقلیم خشک و خاک ناتوان، بیزار از خاک های بسیارسبک و بسیار مرطوب. به علت مقاومت به خشکی از آن در مناطق خشک برای جنگلکاری و ایجاد بادشکن و کمربنهای سبز استفاده می شود.
اقاقیای معمولی :درختی است پرنیازکه طالب خاک های سبک، نمناک اما زهکشی شده و غنی می باشد. با انواع آب و هوا و خاک خود را تطبیق می دهد. اقاقیا را برای مقاصد زینتی، ایجاد بادشکن و اصلاح خاک نیز می کارند.
سرو بندبند :مقاومت خارق العاده به خشکی و گزندهای گوناگون از قبیل زخم و بریدگی دارد. قابلیت رویش در خاک های ناتوان دارد. قابل مصرف در مبارزه با فرسایش خاک است.
سروآریزونا (سرو نقره ای): توان رستن را بر روی انواع خاک ها حتی، خاک های خشک و سنگلاخی دارد. به خشکی محیط مقاوم است واز نظرتحمل سرما بین گونه های سرو سرآمد است و کاربرد وسیعی در مناطق خشک و نیمه خشک دارد. در ایجاد بادشکن و کمربند سبز محافظ کاربرد دارد.
لیلکی آمریکائی: خاک های آبرفتی، بارخیز، عمیق، خنک، زه کشی شده باph خنثی. خاک های سبک شنی نسبتاً خشک سازگاری و شوری خاک را تا حدی متحمل می شود. بسیارمقاوم به خشکی است. در ایجاد بادشکن و کمربند سبز محافظ کاربرد دارد.
کاج ایرانی :کم نیاز، قادربه رویش درخاک های آهکی وحتی کمی شور، اما درخاک های باتللاقی یارای زیستن ندارند. مقاوم به خشکی، سرما و گرما و دارای ریشه های عمیق است درنتیجه باعث محافظت درخت در برابر باد می شود.
کاج مشهدی
کاج مشهدی
سرو شیراز
انواع سرو خزنده
سرو سابینا
خنجک (کلخونگ)
گونه ای نارون نسبتاً مقاوم به خشکی Ulmus panifolia
گونه ای افرا مقاوم به خشکی Acer mospessulanum
سوفورا
ارغوان
بنه (پسته وحشی)
افرا کوهی (کیکم)
زبان گنجشک
اله آگنوس
باران طلایی
اقاقیا
زالزالک
کاج تهران
ج) درختچه های مقاوم به گرما: ختمی - توری - اقاقیا - خرزهره
د) رونده های مقاوم به گرما: گل کاغذی - جونی پروس - مورد - ارغوان
ه) گیاهان پوششی مقاوم به گرما: چمن های ژاپنی و چمن های آفریقایی - انواع کاکتوس - انواع سدوم - پامپاس گراس - بومادران
