فرم یا شکل گیاهی

یکی از مهمترین مشخصات کلیدی در ترکیب طراحی فضای سبز، شکل درخت و درختچه است که نقش بسیار مهمی در ترتیب و اتحاد دارد.

منظور از فرم گیاهی، شکل سه بعدی آن است که در نتیجه رشد تنه، ساقه، شاخه و برگ ها و تاج، حاصل می شود.

شکل نهایی توده هر گیاه، فرم آن را تشکیل می دهد. فرم گیاه تنها به خطوط خارجی آن مربوط نمی شود بلکه الگوی شاخه بندی، تعداد شاخه ها، نحوه رشد، اندازه و جهت قرار گرفتن آن ها، نقش اساسی در پیدایش فرم نهایی خواهد داشت. باید توجه داشت که گیاه ان زینتی گوناگون هرکدام فرم درختان مخصوص به خود را دارند. مثال به فرم های گرد (کروی)، هرمی، ستونی، بیضی، مجنون، مخروطی و گلدانی و درختچه های زینتی به فرمهای ستونی، کروی، عمودی باز، مجنون، هرمی، گسترده و قوس کپه ای یافت می شوند.

فرم گیاه ترکیبی از نمای کلی گیاه و نحوه رشد آن است. هر فرمی ویژگیها وامکانات طراحی خاص خود را به شرح زیردارا است:

1 - شکل مخروطی بصورت فریبنده ای ارتفاع و فضای مخروطی ایجاد شده را بیش از آنچه هست به نمایش می گذارد و به محوطه زیبایی خاصی می بخشد. گیاهان مخروطی شکل بر جهت عمودی درطراحی به عنوان نقاط کانونی مطرح تأکید دارند. این گیاهان معموال می شـوند . نـمونه ایی از گیاه مخـروطی، سـرو شـیراز را می توان نام برد.

2 - گیاهان ستونی شکل شبیه گیاهان مخروطی شکل هستند با این تفاوت که نوک آن ها مدور است. در طراحی نیز به همان منظور به کار می روند کاربرد آنها درفضاهای آموزشی و رعایت اصول کاشت همانـند مخـروطی است. نـمونه هایی از گیاه سـتونی، درخت افرا را می توان نام برد.

3- گیاهان مدور که معمول ترین نوع گیاهان هستند، اغلب در مجموعه طـراحی محـوطه مدارس، بخش عمده گیاهان را تشـکیل می دهند. آنان فاقد جهت بوده، به عنوان زمینه ای برای فرم های جهت دارتر کارایی داشته، و غالبا برای مجموعه گیاهان نقش وحدت بخش و پـیوند دهـنده دارند. نمـونه ایی ازگـیاه مدور،  برگ نو برگ ریز می توان نام برد.

4 - گیاهان چتری میزان گستردگی این گیاهان با ارتفاع آنها نسبت دارد واز نظر شکلی، گیاهان چتری بر جهت افقی تأکید می کنند. این گیاه ان برای امتداد دادن فرم های معماری به درون محوطه کاربرد دارند. طبیعت این درختان با زمینهای صاف و بدون پستی و بلندی سازگاری بیش تری داشته و به صورت خطی و طویل و موازی با سطح افق جواب بهتری می دهد. کاشت آنها در اطراف ساختمانها طول ساختمان را بیشتر جلوه می دهند. نمونه ایی از گیاهان چتری، باران طالیی، توت مجنون، ابریشم ایرانی می توان نام برد

5 - گیاهان هرمی ظاهر آنها به هرم یا کله قند شباهت دارد شکل هرمی ویژگی رسمی و معمارانه ای دارند. آن ها به مجموعه طرح استحکام و دوام می بخشند. در طرحها بعنوان تاکید و تقاط کانونی مورد استفاده قرار می گیرند و در مناطق صاف و بدون پستی و بلندی حالت جالب توجه ایی القاء می کند. نمونه ای از گیاه هرمی، درخت نوئل آبی را می توان نام برد.

6 - درختان مجنون غالبا در نواحی مرطوب می رویند و در نقاط مرتفع با زاویه های تند و حتی نزدیک به عمودی با آویزان شدن شاخه ها میتواند منظره جالبی بوجود آورد. اگر به صورت نیمرخ در مقابل فرم های معماری فرار گیرند یا به شکل آبشار بر آن ها بریزند شکل مؤثرتری پیدا خواهند کرد. نمونه جالب توجه و زیبای این گونه گیاهان، بید مجنون را می توان نام برد.

7- گیاهانی که به اشکال بدیع و برجسته دیده می شوند نامنظم و خمیده هستند. فرم آن ها معمولا در اثر عوامل طبیعی ایجاد شده که از این طریق به بیان آن عوامل می پردازند. این گیاهان در محیط های گیاه کاری شده نمونه های جالبی هستند.

توده گـیاهان با شکل طـبیعی با توجه به معیارهای محـیطی آزادانه سـازمان می یابـند. اما نوع معمارانه آن، روی خطوط شبکه ای سازمان می گیرند. این توده از فاصـله دور به شکل خط مستقیم به نظر می رسد و از نزدیک فضایی رسمی را می سازد که با شبکه ستونی تنه درختان تقسیم شده و بسیار معمارانه می نماید.